Waarom kun je soms scherpstellen voorbij oneindig?

Amy Schutte 1925
Voor het fotograferen van landschappen op grote afstand, of de sterrenhemel, waarbij je zoveel mogelijk scherp wil hebben maar, zette je vroeger je scherpstel ring op ‘oneindig’ of ‘infinity’. Dat was meestal het uiterste punt waarop je camera kon scherpstellen, aangegeven met het befaamde oneindigheid teken, een soort 8 op zijn kant.

Eén van de eigenschappen van goede objectieven was dat de scherpstelring exact ging tot dat punt. Vaak aangegeven met een ingegraveerde stip, met soms dat teken erbij. Hiermee konden fotografen snel hun scherpte instellen zodat alles na een bepaalde afstand scherp was. Dit kon snel gebeuren, zonder ingewikkelde hyperfocale afstandsberekening. Gewoon de ring naar het einde draaien, kind kan de was doen.

Blik op oneindig

Dit is vooral handig voor nachtfotografie, wanneer er vaak niet voldoende licht is om precies te zien wat je doet. Bovendien zie je weinig door de zoeker of je LCD scherm, en bij weinig licht is de autofocus ook weinig waard. Het is dus in principe een goed startpunt voor het fotograferen van de maan of de melkweg bijvoorbeeld.

Autofocus

Dit lijkt vooral zo te zijn geweest, totdat autofocus in beeld kwam. In het begin dachten veel fotografen nog dat autofocus wel zou overwaaien, een échte fotograaf doet alle instellingen handmatig en hoe kon een camera nou beter zijn dan het oog van een geoefende fotograaf? Maar autofocus was een blijvertje, en ook de fanatisten kwamen erachter dat ze, dankzij autofocus, meer aandacht konden richten op andere zaken als compositie.

Speculatie

Sommigen zeggen dat de scherpstelring hierdoor minder belangrijk is geworden en dus ook minder aandacht krijgt in het fabricage proces. In elk geval kwamen er objectieven op de markt waarop geen focus marks meer op stonden. Volgens puristen draait de scherpstel ring niet meer zoals vroeger, waarbij het meer een mechanische handeling was. Door de komst van mainstream autofocus moet de ring makkelijk en zacht bewegen. Maar, de focusring werd in sommige gevallen niet meer gestopt op oneindig! Er zijn ringen die eindeloos doordraaien, maar velen van hen gaan tot oneindig… en dan nog door.

Achter oneindig

Wat is er dan achter oneindig? Niets, zou je zeggen, al is het concept oneindigheid voor ons als mensen moeilijk voor te stellen. Laat staan praktisch toe te passen in fotografie. Maar dat terzijde, waarom kan je scherpstelring, in sommige gevallen, verder dan oneindig? In de praktijk betekent het dat ht onderwerp, laten we het voor het voorbeeld bij de sterren houden, weer onscherp is.

Reden

Er zijn verschillende meningen over de reden hiervan. Sommigen zeggen dat het met de duurzaamheid van de autofocus motor te maken heeft. Anderen zeggen dat dit de kosten voor de fabrikant drukt. Ook zou het met de mogelijkheid van infrarood fotografie te maken hebben. Maar wat zeggen de fabrikanten zelf?

Uitzetten

Deze geven eigenlijk twee redenen. De belangrijkste lijkt te zijn dat er extra ruimte is ingebouwd voor het geval het objectief wordt blootgesteld aan extreme hitte of kou. Door uitzetting of inkrimping van de elementen (afhankelijk van materiaal en kwaliteit van het objectief) kan de optische prestatie veranderen. Daarom is er extra ruimte ingebouwd, ter compensatie. Deze thermische uitzetting zou overigens ook de reden zijn dat veel tele objectieven van Canon wit zijn.

Wiebelen

Een andere reden zou het contrast detectie principe zijn waarop sommige autofocus gebaseerd zijn. Om het goede punt te vinden, moet de autofocus eerst langs het punt bewegen, en terug voordat hij precies het juiste punt te pakken heeft. Vergelijk het met handmatig focussen, waarbij je de lens een paar keer heen en weer beweegt (voor en voorbij het eigenlijke scherptepunt), om zeker te weten dan je precies op de juiste plek stop. Om de autofocus deze ruimte te geven, kun je voorbij infinity.

Temperatuur is de boosdoener

De meeste fabrikanten laten wat ruimte over voor temperatuurverschillen. Materialen als fluoriet, dat in veel objectieven te vinden is, zetten inderdaad uit onder extreme omstandigheden. Sommige fabrikanten hebben een ‘zachte stop’ aangebracht, bij het punt van oneindigheid. Voor de rest is het een kwestie van controleren, ‘to infinity or beyond?’.


 

afbeelding van Amy Schutte

Amy Schutte | Redacteur

Bekijk alle artikelen van Amy