Is er verschil tussen fotograferen tijdens zonsopgang en -ondergang?
Dat is een interessante vraag vanuit fotografie oogpunt, want ziet de wereld er anders uit bij het ochtendgloren dan bij het afsluiten van de dag, dan kunnen we dat in foto’s vastleggen.
Volgens een onderzoek van de Cambridge universiteit zijn de ‘twilight fenomenen’ identiek aan het andere uiteinde van de dag. Optisch, gelet op kleuren en lichtsterkte, is er geen verschil. Maar er zijn verschillen. Of je die op zou merken als je vers uit een coma bent gestapt is een tweede, maar als fotograaf kun je er wel wat mee.Het eerste verschil ligt vooral in onze menselijke eigenschappen.
Ogen
Aan het einde van de dag zijn onze ogen volledig gewend aan het daglicht. Ze hebben hier immers de hele dag aan blootgesteld gestaan. Onze ogen zijn bovendien moe, want hebben ze al de hele dag gebruikt. Wanneer het licht vervaagt, aan het einde van de dag, kunnen onze ogen zich daarom minder snel aanpassen. Sommige kleurtonen en nuances gaan daarom verloren. Bij zonsopgang zijn onze ogen gewend aan het donker. Elke minieme kleurtoon en verschil in lichtsterkte kunnen we dan zien. Daarom observeren we, over het algemeen, zonsopgang beter dan zonsondergang.
Smog
Een ander verschil ligt ook in de menselijke aard.Aan het einde van de dag is de wind vaak nog niet volledig gaan liggen. Bovendien is het de afsluiting van de dag, wanneer de meeste activiteiten plaatsvinden. Daarom is de luchtvervuiling rond zonsondergang sterker dan bij zonsopgang, en door de vaak aanwezige wind op meer plekken opmerkbaar. De lucht is niet zo fris en schoon en kan een wat meer heiig effect geven. Die kun je met het oog al vaak opmerken, en nog beter met een camera. Je kunt natuurlijk wel een polarisatiefilter gebruiken om de atmosferische waas te verminderen tijdens de dag en zonsondergang, maar waarschijnlijk blijft ‘ie wel zichtbaar. De lucht is rond zonsopgang op z’n schoonst. De ‘waas’ over je foto’s is bij zonsopgang dus absoluut minder.
Natuurlijk kun je die waas ook juist gebruiken voor je fotografie. Maar er zijn nog een aantal voordelen van zonsopgang ten opzichte van zonsondergang.
Praktisch
Zonsondergang vindt plaats op het moment dat de meeste mensen wakker zijn. Ze zijn dus veel meer bekeken en drukker bezocht. Op plekken waar de zonsondergang het meest spectaculair is, zal het dringen zijn voor een plekje. Het zal moeilijker om mensen uit je foto te houden en het is opletten geblazen dat er niemand pontificaal voor je camera gaat staan. Bij zonsopgang zijn het, over het algemeen, alleen de enthousiastelingen die speciaal opstaan terwijl het buiten nog donker is. Er zijn minder mensen die elkaar meer respecteren omdat iedereen dezelfde moeite heeft genomen om daar te zijn. Praktisch maakt het dus ook flink wat verschil.
Ochtendmist
Esthetisch is er ook nog een punt. Bij zonsopgang wordt je vaker (helaas niet altijd) getrakteerd op een mooie nevel die over de grond hangt. Zeker in heuvel- of berglandschappen kan dit spectaculair uitpakken. Lage mist (nevel dampen) wordt namelijk veroorzaakt door een koele bodem die door de ochtendzon wordt opgewarmd. Je moet overigens wel snel zijn, want de zon laat de mist vrij snel verdampen als deze eenmaal op is.
Video
Er is nog een truc om zonsopgang van zonsondergang te onderscheiden, maar die werkt eigenlijk vooral bij bewegend beeld. De zon beweegt niet in een verticale lijn, dus gaat onder in een hoek. Op het noordelijk halfrond betekent dat de zon opkomt in een hoek naar rechts omhoog en ondergaat in een hoek rechts naar beneden. In een film of televisieserie zie je de zon nog wel eens naar links opkomen. De makers zijn niet naar het zuidelijk halfrond afgereisd, maar hebben vaak een zonsondergang omgekeerd afgespeeld. Scheelt ze een vroeg ochtendje.
Lees meer
