Interview Jeroen Luijt: De kunst van het weglaten

Na een paar jaar in de IT gewerkt te hebben, besloot Jeroen te gaan voor zijn passie: fotografie. De IT-baan werd opgezegd, hij ging werken bij Gallery Color en meldde zich aan bij de Fotoacademie. Op de academie kwam hij al snel terecht bij de discipline die hij sindsdien trouw is gebleven: het stilleven. 'Tijdens de opleiding krijg je uiteenlopende opdrachten. Zo maak je onder meer kennis met documentair werk, portretten en stillevens. Op de een of andere manier had ik bij stillevens veel sneller een concept. Portretten trokken me bijvoorbeeld helemaal niet. Mensen willen altijd dat je snel werkt of ze willen halverwege een productie zien hoe de foto eruit ziet. Met stillevens zet je iets neer, loop je er een paar keer omheen, pas je het licht en de opstelling aan en kun je net zo lang doorgaan tot het resultaat goed is. Voor een goede foto ben je zo drie tot vier uur verder.
Dat romantische idee van de fotograaf die de wereld over reist en reportages gaat maken op de mooiste locaties, heb ik dus in die vier jaar op de academie losgelaten. De zoektocht naar de vorm die bij je past is zeker niet makkelijk en ik denk nog steeds wel eens: had ik maar wat anders gekozen. Maar ik kon mijn gevoel er bij stillevens beter inleggen dan bij andere vormen. Daarom ben ik het stilleven toch trouw gebleven.'

Dat hij de juiste keuze heeft gemaakt, blijkt uit het feit dat Jeroens werk in korte tijd al meermalen onderscheiden is. Hij bereikte een derde plaats en een honorable mention in de categorie Stillevens bij de International Photography Awards (IPA's) en zijn werk werd opgenomen in de boeken '100 Emerging Talents'. Ook werd hij genomineerd voor een SO Award, een fotografiewedstrijd die gaat over de creatieve identiteit van de professionele fotograaf. 

Eén voorwerp
Voornaamste reden voor deze erkenning lijkt de herkenbaarheid van Jeroens werk. Zijn foto's hebben een frisse originaliteit en vrijwel zonder uitzondering een bijzondere touch die de aandacht vasthoudt. Jeroen zegt over zijn werk: 'Meestal beeld ik maar één voorwerp uit. Het gaat om een beeld dat gestileerd is en dat wordt geplaatst in een abstracte ruimte. De esthetiek speelt een belangrijke rol, maar het werk moet ook triggeren. Mensen moeten twee of drie keer naar een foto kijken voordat ze weten wat ze zien. En soms wil ik ook graag een foto met een knipoog maken, er zit regelmatig een grapje in. Het belangrijkste vind ik dat mijn werk tot de verbeelding spreekt.'

Als voorbeeld voor zijn benadering van onderwerpen noemt hij zijn serie vergeten groentes. 'De Fotoacademie gaf ons de opdracht om een serie over "nieuwe helden" te maken. Ik had toen al besloten dat ik niet verder wilde met portretten. Daarom koos ik ervoor om het thema te vertalen naar het fenomeen van de opkomende biologische markten. Van daaruit werden mijn nieuwe helden een aantal vergeten groentes, zoals de pastinaak, de meiknol en de oerbiet. Ik heb die groentes in hele moderne vormen gesneden en ze helemaal uit hun oorspronkelijke vorm gehaald. Vervolgens heb ik ze in een abstracte ruimte geplaatst. In mijn aanpak heb ik me gebaseerd op de Oud-Hollandse meesters, dat zie je terug in het kleurgebruik.'

Eigen stijl

Toen hij begon met stillevens, keek Jeroen sowieso gretig naar die Oud-Hollandse meesters. 'Ik begon traditionele stillevens te maken: tafels met kandelaren, vlees, vis en fruit. Maar tijdens de opleiding verdween er steeds meer van die tafel, totdat er maar één ding overbleef. En vervolgens vond ik de tafel ook niet mooi meer en verdween die ook uit beeld.' Zo ontstond Jeroens eigen stijl. Over de keuze om van deze kunst van het weglaten uiteindelijk zijn handelsmerk te maken, zegt hij: 'Het is op zich leuk om stillevens in die oude traditie te maken, maar er is toch een kans dat je in de massa verdwijnt. Ik heb de zoektocht naar mijn eigen stijl ervaren als een proces van experimenteren met verschillende vormen. Op een gegeven moment kwam ik erachter dat zo'n simplistische manier eigenlijk heel goed kon werken en dat ik op die manier ook onderscheidend kon zijn. Als fotograaf wil je toch proberen je eigen signatuur te creëren.'

Om tot die eigen signatuur te komen heeft Jeroen tijdens zijn opleiding aan de Fotoacademie het meest gehad aan de coachingssessies tijdens het laatste jaar. 'Je gaat dan een of twee uur samen met een coach je werk bespreken en doornemen. Je leert zo om een goede lijn in je series te krijgen.'

Met vier collega's is de fotograaf een collectief begonnen. Samen organiseren ze exposities op verschillende locaties. Want het tentoonstellen van zijn werk vindt hij leuk en belangrijk. Uiteindelijk denkt Jeroen toch vooral als een vrij kunstenaar. 'Hoe strikter een opdracht omschreven is, hoe meer moeite ik ermee heb', zegt hij. Zijn ideëen kunnen overal vandaan komen. 'Ik haal mijn inspiratie regelmatig uit de schilderkunst. Ik kom regelmatig in musea en dat boeit me altijd. Maar het kan ook voorkomen dat ik door de HEMA loop en daar iets zie liggen waarvan ik denk: hé, daar kan ik wel iets mee.'

Tekst: Peter Runhaar