Zelfportretfotografie: meer dan een selfie
Zelfportretten, tegenwoordig vaak simpelweg selfies genoemd, zijn een eeuwenoude traditie en kunstvorm waarin de maker zichzelf vastlegt. Ze worden soms weggezet als narcistisch, en dat kunnen ze soms ook zijn, maar veel vaker zijn het krachtige middelen voor zelfonderzoek en expressie. Van Rembrandt tot Cindy Sherman en Vivian Maier: het zelfportret is veel meer dan een vluchtig beeld. Het is een manier om identiteit, emoties en tijd vast te leggen, met het meest toegankelijke model dat er is: jezelf.
Waarom zelfportretten?
Een zelfportret biedt een veilige ruimte om te experimenteren. Geen druk van werken met modellen, geen gêne of onzekerheid over of iedereen zich op zijn gemak voelt. Omdat jij zowel fotograaf als model bent, kun je onbeperkt zoeken naar poses, spelen met licht, expressies en symboliek. Zo ontstaat vaak een spel van herkenning, vervreemding en herontdekking, waarbij je jezelf soms op een nieuwe manier leert kennen.
Een serie zelfportretten kan daardoor een persoonlijke reis worden. In de spiegel van het zelfportret kun je alles kwijt: rouw, herstel, groei of simpelweg het proces van ouder worden. Doordat je zelf het onderwerp bent, leg je automatisch meer bloot — niet alleen letterlijk, maar ook emotioneel. Dingen die je misschien nooit had gedeeld in je andere fotografie komen hier juist naar voren.
Techniek, afstand en experiment
Dankzij moderne technieken zoals draadloze afstandsbedieningen, self-timers en apps kun je eenvoudig foto’s van jezelf maken, vanuit allerlei hoeken en hoogtes, zonder telkens naar de camera terug te hoeven lopen. In combinatie met een statief of een stevig oppervlak, zoals een muurtje, geeft dit je alle vrijheid om te fotograferen zoals jij dat wilt.
Wees niet bang om te experimenteren. Speel met scherptediepte, lange sluitertijden of spiegels om vervormingen en dubbele lagen te creëren. Gebruik reflecties in ramen of water, zet lichtbronnen op onverwachte plekken of werk juist met schaduwen om delen van jezelf te verbergen. Zo verschuift de nadruk van ‘dit is hoe ik eruit zie’ naar ‘dit is hoe ik me voel’.
Een zelfportretserie plannen
Het plannen van een zelfportret of een hele serie is vaak eenvoudiger dan werken met een model: je hoeft geen rekening te houden met anderen en er zijn geen externe verwachtingen. Toch is het belangrijk om goed na te denken over wat je wilt vertellen. Zo kun je bepalen wat je nodig hebt: van attributen en styling tot lichtgebruik en poses. Het helpt om vooraf een stijl of kleurenpalet vast te leggen, zodat er samenhang ontstaat tussen de verschillende beelden die je maakt. Door structuur aan te brengen, geef je je creativiteit juist meer richting en ruimte.
Van dagboek tot kunstproject
Voor sommige fotografen is een zelfportretserie bijna een dagboek: een manier om dagelijks vast te leggen hoe ze zich voelen of veranderen. Voor anderen wordt het juist een conceptueel project waarin ze personages of fantasieën uitbeelden. In beide gevallen biedt het zelfportret ruimte voor spel, introspectie en groei.
Durf jezelf te zien
Zelfportretfotografie vraagt moed. Je leert niet alleen je buitenkant beter kennen, maar ook je binnenwereld. En misschien ontdek je gaandeweg dat het niet alleen om jou draait, maar om iets universeels: menselijkheid, kwetsbaarheid en de behoefte om gezien te worden — zelfs door jezelf.
Lees meer
