portret retoucheren in RAW

Tekst: Johan Elzenga

Dit artikel is gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 4.2025

Portretten in RAW retoucheren

Een portret retoucheren is bijna net zo oud als de fotografie zelf. Vooral bij portretfoto's van meisjes en jonge vrouwen, die vaak worden geplaagd door acné (jeugdpuistjes), is dit nauwelijks weg te denken. Er zullen immers maar weinig meisjes en jonge vrouwen zijn, die het mooi vinden om een portretfoto van zichzelf te hebben met een gezicht vol puistjes! De basis van deze retoucheertechniek is feitelijk vrij eenvoudig. Door de huid te vervagen, vervaag je ook die puistjes. En ook de rode kleur van de puistjes is weg te werken via vervaging. Simpelweg de huid selecteren en dan iets als 'Gaussiaans vervagen' toepassen is echter meestal niet fraai, zeker niet als het probleem behoorlijk sterk is. Dan krijg je een 'plastic poppenhuid' als resultaat van je retoucheerwerk. Om die reden gaat de meest bekende techniek uit van het splitsen van de details in de huid en de kleur van de huid in verschillende lagen, zodat je ze ook verschillend kunt bewerken. We noemen dit meestal 'frequentiescheiding', een term die voortkomt uit de detaillering in een digitaal beeld. Details hebben een hoge frequentie, kleur heeft een lage frequentie. In deze workshop gaan we die techniek echter niet gebruiken, omdat er inmiddels steeds meer mogelijkheden zijn gekomen om dit soort retoucheerwerk in een volledige, niet-destructieve (raw) workflow uit te voeren. Zo hoef je geen RGB-kopieën van de foto's te maken puur en alleen om die frequentiescheiding te kunnen uitvoeren. Je werkt gewoon in een programma als Lightroom (Classic) of in Camera Raw.

De meeste meisjes en jonge vrouwen hebben in meer of mindere mate last van acné (jeugdpuistjes). Ze zullen het meestal niet leuk vinden om die huidaandoening pontificaal in hun foto's te zien!

Begin met een masker te maken van de gezichtshuid en de lichaamshuid. Lightroom en Camera Raw hebben daar natuurlijk een mooie optie voor, via persoonsherkenning. De lippen worden vaak toch wel iets geselecteerd, dus die verwijder je daarna weer uit het masker door opnieuw die persoonsherkenning te gebruiken. In deze foto willen we natuurlijk niet het oor gaan vervagen, en ook de oogharen zijn een beetje geselecteerd geraakt. Die moeten we dus met een penseel uit het masker verwijderen. Gebruik een zacht penseel, zodat je geen harde overgangen krijgt.

Dankzij de persoonsherkenning bij maskers maken, kan je vlot alleen de huid van het gezicht en het bovenlichaam selecteren. Alleen het oor en de oogharen moeten even met een penseel verwijderd worden.

Verzachten

De eerste stap is om nu de huid te verzachten, maar wel op een manier die lijkt op die methode van 'frequentiescheiding'. Lightroom en Camera Raw hebben drie schuifjes die feitelijk op basis van frequentie werken. Allereerst is er natuurlijk het Scherpte-schuifje. Als je dat op -100 zet, wordt de scherpte juist verminderd. Echt spectaculair is dat hier niet,

omdat de huid weinig details heeft en Scherpte die details versterkt of verzwakt. Maar een puistje met een scherp puntje zal op die manier al een beetje minder scherp worden. De schuifjes die het meeste doen zijn Textuur en Helderheid. Helderheid werkt op hoge frequenties. Als je het heen en weer schuift van +100 naar -100 zie je goed wat dit schuifje kan doen. Bij -100 wordt de huid fors vervaagd, misschien wel iets te fors. Je kunt dus besluiten om iets minder ver te gaan, bijvoorbeeld -50, maar je kunt ook het Textuur-schuifje erbij inzetten, en dat dan juist iets verhogen. Textuur werkt op iets grovere details, dus iets lagere frequentie. Ook hier is even heen en weer bewegen tussen +100 en -100 een goede methode om een idee te krijgen wat je hiermee kan bereiken. Uiteindelijk blijkt bij deze foto dat Textuur +100 en Helderheid -100 een heel mooi resultaat geeft. Je houdt een geloofwaardige structuur in de huid, en de puistjes zijn nu alleen nog maar rode vlekjes, zonder eigen structuur.

Met Scherpte op -100, Helderheid op -100 en Textuur juist op +100 krijg je een mooie huidstructuur terwijl de puistjes qua detaillering zijn vervaagd. Ze hebben alleen nog een andere kleur.

Kleur egaliseren

Nu moeten we nog die rode kleur zien te verwijderen, oftewel de hele huid qua kleur egaliseren. We laten je drie methoden zien, waarvan de derde methode op het moment van schrijven alleen in Camera Raw zit, (nog) niet in Lightroom. De eerste methode is ongetwijfeld de meest verrassende methode, terwijl het misschien ook nog wel de meest eenvoudige methode is. Ga naar het kopje Kleur, en trek het Verzadiging schuifje helemaal naar -100. De huid wordt nu natuurlijk volledig kleurloos, dus grijs. Vervolgens klik je op het kleine rechthoekje achter Kleur, direct hieronder, waarmee je een kleur 'overlay' kan toevoegen. Het is nu gewoon een kwestie van de juiste kleur zoeken, zodat de kleur bij het oor (dat niet grijs werd) perfect aansluit bij deze nieuwe kleur. Het is even zoeken, maar uiteindelijk gaat dit best wel heel gemakkelijk...

Een verrassende, maar heel effectieve, methode om de kleur te egaliseren is om eerst alle kleur weg te halen, en dan een passende huidskleur als 'overlay' toe te voegen.

Het nadeel van de voorgaande methode is natuurlijk wel dat je zo alle kleurverschillen weghaalt, ook een klein blosje op de wangen of wat andere kleurnuances. Bij deze foto geen probleem, maar bij een andere foto misschien toch weer wel. Een alternatieve methode is om de rode kleur van de puistjes zo specifiek mogelijk te selecteren, en dan die kleur met verzadiging- en kleurtoon-aanpassingen gelijk te trekken met de rest van de huid. Dat doe je als volgt.

Puntkleur

Ga naar Puntkleur en klik met de pipet op een rood puistje. Vervolgens moet je met de schuifjes onder Bereik (klik op het pijltje om die schuifjes zichtbaar te maken) proberen om echt alleen de puistjes geselecteerd te krijgen. Klik 'Bereik visualiseren' aan om dit te kunnen zien. Alleen de geselecteerde kleur blijft zichtbaar, alle andere kleuren worden grijs. In dit voorbeeld zal je vooral met Kleurtoonbereik en Verzadigingsbereik moeten werken. Het kost wat meer tijd, maar uiteindelijk werkt ook dit vrij goed en houd je echt alleen die rode vlekjes over.

Met Puntkleur kan je heel specifiek een bepaalde kleur selecteren. Zo kan je de rode puistjes selecteren, zonder dat de rest van de huid ook geselecteerd wordt.

Zet Bereik visualiseren weer uit, en probeer nu met de 'Verschuiving in kleurtoon' en de ' Verschuiving in verzadiging' schuifjes de rode vlekken dezelfde kleur te geven als de rest van de huid. Uiteraard kan je nog steeds ook die andere schuifjes een beetje veranderen als je ziet dat je daarmee te ver bent gegaan en daarom enkele vlekken niet meer meeneemt. Het is een kwestie van subtiele veranderingen maken, net zo lang totdat je tevreden bent met het resultaat. Dit is dus beslist een lastigere methode dan de eerste methode, maar wel een methode met meer controle. Als je de huidskleuren vergelijkt met die van de eerste methode, zie je net iets meer nuances, waardoor het resultaat toch wel mooier is, ook bij deze foto.

Het kost meer werk, maar de Puntkleur methode geeft wel net iets meer kleurnuances in de huid,en dat kan toch nog wat mooier zijn.

Variantie

De derde methode werkt ook via Puntkleur, maar met een nieuw schuifje daarin. Op het moment van schrijven is dit nog niet aanwezig in Lightroom (Classic), maar wel als 'Vroege toegang' in Camera Raw. Je hoeft daarvoor niet de bèta van Photoshop te gebruiken, ook bij de standaard versie is dit al aanwezig. Tegen de tijd dat je dit verhaal leest, is het misschien ook al gewoon in Lightroom (Classic) te gebruiken, maar wij moeten nog even een omweg kiezen. Ga naar 'Foto – Bewerken in – Open als slim object in Photoshop'. De foto wordt nu, met het speciale gezichtsmasker dat we steeds gebruiken, als slim object laag in Photoshop geopend. Dubbelklik op die laag en het slimme object wordt in Camera Raw geopend. Selecteer het masker, ga naar Puntkleur en verwijder de kleurstaal die we net gebruikt hebben als je dat nog niet gedaan had. Klik nu met de pipet niet op zo'n rood vlekje, maar juist op een stukje huid dat de goede kleur heeft. Je ziet dat deze versie van Puntkleur een extra schuifje heeft gekregen, dat 'Variantie' heet. Wat dit schuifje doet, is het volgende. Als je het naar links trekt -dus een negatieve waarde kiest- dan worden alle kleuren die puntkleur zojuit geselecteerd heeft in de richting van de primair geselecteerde kleur getrokken, zodat de onderlinge verschillen kleiner worden. Beweeg je het schuifje naar rechts, dan worden de onderlinge kleurverschillen juist versterkt (wanneer je dat zou willen zien we zo). Wij willen de verschillen verkleinen, omdat zo de vlekjes zullen verdwijnen. Ook nu kan je er weer met die schuifjes on Bereik voor zorgen dat de kleur van de van de rode vlekken volledig meegenomen wordt. Als je Variantie op -100 zet, krijg je een resultaat dat heel sterk lijkt op de eerste methode. De huid wordt helemaal egaal van kleur. Het voordeel van deze methode is echter dat je het schuifje natuurlijk niet helemaal op -100 hoeft te zetten, maar ook bijvoorbeeld -80 kunt gebruiken. Zo houd je nog net wat nuances in de huid.

Met het nieuwe Variantie schuifje in Camera Raw kan je de huidskleuren naar elkaar toe bewegen, zodat het kleurverschil kleiner wordt. Zo kan je ook snel die rode vlekjes verwijderen.

Het resultaat van alle drie de methoden ligt heel dicht bij elkaar, en ziet er prima uit. Geen Photoshop lagen en frequentiescheiding meer nodig, gewoon een onderdeel van de niet-destructieve raw workflow.

Instant herfst

Wanneer zou je juist de kleurverschillen willen vergroten? Het antwoord is uiteraard niet bij het retoucheren van een portret, maar denk bijvoorbeeld eens aan landschappen. Je hoeft hierbij niet eens maskers te maken, want Puntkleur selecteert altijd al een vrij klein kleurbereik. Klik ergens in een stukje groen landschap, zet Variantie helemaal op +100, speel nog een beetje met Verzadiging en Kleurtoon indien nodig en je hebt een instant herfstfoto. Ook nu kan je natuurlijk nog variëren met het kleurbereik.

Selecteer de kleur groen in Puntkleur, zet Variantie op +100 en speel nog wat met Verzadiging en Kleurtoon om een instant herfstfoto te maken.

Meer leren over Lightroom voor portretfotografie? Lees dan Vier snelle Lightroom tips voor portretfotografie