Tahné Kleijn verbeeldt familiegeschiedenis WOII

Fotograaf Tahné Kleijn vertelt met ‘Mijn liefste Teun’ het verhaal van haar oma Pieta die in de Tweede Wereldoorlog met haar zoontje in Tjideng, een Japans interneringskamp voor vrouwen en kinderen in het toenmalige Batavia (huidige Jakarta) gevangen zat, wat uiteraard traumatisch was. Ook opa Teun, die als matroos van de Koninklijke Pakketvaartmaatschappij op zee zat, had veel meegemaakt. De eerste generatie kon niet praten over het leed dat hen was aangedaan. Eenmaal terug in Nederland was er ook geen belangstelling voor hun verhalen, want in Nederland hadden mensen geleden onder de Duitse bezetting, onder andere van de hongerwinter. Ook voor de verhalen van Indische mensen en Molukkers, de KNIL-militairen, na de onafhankelijkheid van Indonesië, was geen belangstelling. De tweede en vooral de derde generatie gaat met de familiegeschiedenis aan de slag, wat leidt tot de productie van boeken, films en kunstprojecten.

Het is uniek dat Pieta tijdens haar verblijf in het kamp een dagboek had bijgehouden. De teksten schreef ze op hele kleine briefjes die ze verstopte achter foto’s in lijstjes, maar ook aan de binnenkant van de hutkoffer en andere gebruiksvoorwerpen. Een dagboek bijhouden was verboden. Gepakt worden betekende de doodstraf. Het dagboek dat de familie bezit is door Pieta na de oorlog overgeschreven van de kleine notities. Het is bijzonder dat er een dagboek bestaat, want het geeft een beeld van het leven in de kampen, met de ontberingen. Ook hield ze een babyboek bij over haar zoontje en stelde ze en kookboek samen met recepten, ook recepten van anderen, en dat terwijl er steeds minder te eten was. Daarnaast is er een houten puzzel bewaard gebleven die Pieta maakte voor haar zoontje.

Pieta heeft met haar zoontje (Tahné’s oom) in verschillende huizen gezeten. De dagboekfragmenten boden voldoende inspiratie voor Kleijn om in een studio sets te bouwen van situaties in de verschillende huizen en daar met modellen, waaronder zij zelf en haar zoontje, associatieve beelden van te maken. Daarmee komt ze tot een soort reconstructie van situaties zoals in films gebeurt.

De tentoonstelling wordt gecombineerd met een aantal portretten die fotograaf Jan Banning maakte van mannen, o.a. zijn vader, die als dwangarbeider aan de spoorlijn van Sumatra hebben gewerkt.

We denken nu anders over het koloniale verleden van Nederland in Indonesië. En daar zal binnen de tentoonstelling ook aandacht voor zijn, o.a. door boeken, films en een randprogramma die context bieden. Maar dat neemt niet weg dat de traumatische verhalen van Nederlanders die geleden hebben onder de Japanse bezetting niet gehoord zouden mogen worden.

De spanning eind jaren dertig is vergelijkbaar met de spanning die we nu in de wereld ervaren. Juist Tahné ervaart dat zo, omdat haar man als beroepsmilitair nu vaker van huis is. De geschiedenis herhaalt zich.

De tentoonstelling opent op 15 augustus. Die datum is niet toevallig gekozen. Het is de dag dat Japan capituleerde en er een einde kwam aan de gevangenschap in de kampen.

Tahné Kleijn (1990) woont en werkt als fotograaf in Helmond. Zij studeerde aan AKV / St. Joost in Breda en behaalde haar diploma in 2015. Het verrichten van uitgebreid onderzoek en een zorgvuldige regie vormen de basis van haar werk. Kleijn heeft een herkenbaar handschrift ontwikkeld geïnspireerd door de lichtval en composities van 17e eeuwse schilderkunst. Dit vormt de basis voor het maken van eigentijdse genrestukken, alsook stillevens en portretten. Het werk van Kleijn is geëngageerd, ze ensceneert haar fotoseries gebaseerd op (historische) gebeurtenissen. Fotoseries als 'Soo d'Oude Songen, Soo Pypen de Jongen', ‘Mijn Waarde Vincent’ en '#StilLeven' zijn hier voorbeelden van. Naast autonoom werk fotografeert Kleijn in opdracht.

“Als maatschappelijk geëngageerde kunstenaar zet ik mijn persoonlijke ervaringen in om bredere, maatschappelijke thema’s te onderzoeken. Zoals met mijn fotoserie over het 'probleemgezin' waarin ik opgroeide, een eerlijk onderzoek naar mijn eigen verleden. Deze serie fungeert als een verhaal over familie, kwetsbaarheid, veerkracht en loyaliteit. Ik zoek naar de balans tussen schoonheid en ongemak, documentaire werk binnen de traditie van de beeldende kunst. Door mijn eigen geschiedenis open te leggen, nodig ik het publiek uit om na te denken over maatschappelijke kwesties zoals opvoeding, armoede en trauma’s die van generatie op generatie worden doorgegeven.

Mijn werk balanceert tussen het vastleggen van de werkelijkheid en het zorgvuldig construeren van beelden die een verhaal vertellen. Mijn series hebben een sterke narratieve kern; als verhalenverteller maak ik gebruik van fotografie om menselijke ervaringen te belichten. Ik onderzoek de ruimte tussen feit en fictie, waarbij mijn fotografische beelden altijd doordrenkt zijn van emotie en symboliek.

Mijn kunst is zowel persoonlijk als universeel, waarbij ik maatschappelijke structuren en individuele levensverhalen verweef. De verbinding tussen het intieme en het sociale vormt de kern van mijn werk, dat niet alleen bedoeld is om te observeren, maar ook om de kijker actief te laten reflecteren op zijn eigen positie binnen de samenleving.” Home - Tahné Kleijn

For English see: My Dearest Teun