Jan Banning fotografie in Bloedbanden raakt diep

Portretten als brug tussen dader en slachtoffer

Wat gebeurt er als je overlevenden van een genocide portretteert, samen met mensen die daar direct of indirect verantwoordelijk voor waren? Het is een vraag die raakt aan het morele en visuele grensvlak van de fotografie. Precies daar begeeft Jan Banning zich met zijn nieuwste project Bloedbanden.

In de uitzending van Kunststof Radio op maandag 15 december spreekt hij met Frénk van der Linden over dit confronterende maar hoopvolle werk. De beelden zijn intens, de thematiek is geladen, en toch slaagt Banning erin een vorm van nabijheid te creëren die zelden voorkomt in dit fotografische genre.

Fotografie met ethische intensiteit

Bekend van prijswinnende projecten als Law & Order en Troostmeisjes keert Banning in Bloedbanden terug naar zijn kern: menselijke waardigheid onder druk. Samen met journalist Dick Wittenberg portretteerde hij achttien dader-slachtofferkoppels in Rwanda. Mensen die onvoorstelbaar leed hebben ervaren en mensen die dat leed veroorzaakten.

De geportretteerden staan naast elkaar. De foto's zijn frontaal, neutraal en zonder afleiding. Ze leggen meer bloot dan woorden ooit kunnen. Soms is er spanning, soms een teken van contact. Wat blijft is de blik van twee mensen die elkaar, ondanks alles, ruimte geven om samen in beeld te verschijnen.

Beeldtaal zonder ruis

Banning werkt met een visuele stijl die helder en ingetogen is. Zijn portretten zijn vrij van opsmuk en laten de mens centraal staan. Dat maakt het beeld niet alleen krachtig maar ook kwetsbaar. In Bloedbanden versterkt deze aanpak het thema. De relatie tussen de twee personen is het beeld.

De serie toont aan dat fotografie verder kan gaan dan registratie. Het kan uitnodigen tot empathie, reflectie en zelfs verzoening. Documentaire portretfotografie krijgt hier een autonome dimensie waarin maatschappelijke betekenis en artistieke zeggingskracht samenvallen.

Een oeuvre met morele lijn

Wie het werk van Jan Banning kent, ziet een duidelijke rode draad. Zijn onderwerpen raken aan rechtvaardigheid, macht en menselijke veerkracht. Van juridische systemen in Law & Order tot de vrouwen in Troostmeisjes blijft zijn werk trouw aan een overtuiging: dat beeld recht moet doen aan de persoon die wordt afgebeeld.

Met Bloedbanden voegt hij een nieuwe laag toe. Niet alleen het individuele verhaal telt, maar ook de ontmoeting tussen twee uitersten. Die visuele ontmoeting is niet sentimenteel of belerend, maar tastend en echt. Daarmee nodigt hij de kijker uit tot dialoog.

Kunststof als ruimte voor verdieping

In Kunststof vertelt Jan Banning over de totstandkoming van het project, de morele vragen en het belang van vertrouwen. Hoe geef je iemand een stem zonder te simplificeren? Hoe toon je menselijke complexiteit in een beeldkader? Het gesprek is even inhoudelijk als persoonlijk.

Naast Jan Banning staan deze week ook andere makers centraal in Kunststof. Cabaretiers Roel en Jos Maalderink reflecteren op polarisatie in hun voorstelling Verbroedering. Aldo Druyf onderzoekt hoe klassieke muziek doorklinkt in popmuziek. En Ruud Smulders presenteert zijn vierde show vol absurditeit en zelfreflectie. Toch blijft de uitzending met Banning het zwaartepunt.

Fotografie als uitnodiging tot menselijkheid

Bloedbanden laat zien dat fotografie niet alleen registreert, maar ook verbindt. De beelden van dader en slachtoffer naast elkaar zijn stil en krachtig. Ze spreken zonder woorden, en juist daarin schuilt hun impact.

Voor fotografen die zich bewegen tussen documentaire en kunst is dit project een referentiepunt. Het werk van Jan Banning bewijst dat visuele integriteit hand in hand kan gaan met maatschappelijke relevantie. Zijn beelden roepen niet alleen vragen op maar bieden ook ruimte voor ontmoeting. In een wereld vol afstand laat hij zien wat nabijheid kan zijn.