Rondsluipen Op verboden terrein

In gesprek met Alida Bleeker en Eelco Poelsma over Urbex-fotografie

Redactie DIGIFOTO Pro 2021
Urbex-fotografie, het fotograferen van verlaten gebouwen, is niet zonder risico en vaak ook niet helemaal legaal. Juist dat laatste maakt het zo ontzettend spannend. We spreken met Alida Bleeker en Eelco Poelsma over de spanning van het stiekem binnensluipen, de voldoening, de dubbele gevoelens over de stijgende populariteit en de invloed van sociale media.

Urbex-fotografie leent zich voor het scherp weergeven van zoveel mogelijk details. Een opvallende foto in de serie van Alida en Eelco is dan ook de foto die is gemaakt in een verlaten psychiatrische inrichting in Italië. In de foto zien we dat er is gekozen voor één detail in een verder onscherpe omgeving, is dat een stijlkeuze? Eelco: ‘Eigenlijk was het vooral een ingeving. Allereerst hebben we er drie jaar over gedaan om die locatie binnen te komen, het lukte steeds niet. Het vierde jaar dat we het probeerden stond de voordeur gewoon open, dat verzin je toch niet? Al speurend langs de bouwhekken zag ik dat ineens. We twijfelden geen moment! Eenmaal binnen zag ik dat apparaat staan en dacht ik meteen: dat wil ik uitlichten. Om één detail scherp te fotograferen en de rest onscherp was een opwelling, geen handelsmerk dat ik nastreef. Ik heb niet eens van objectief hoeven wisselen voor de foto. Op dat moment zag ik gewoon dat het goed was.'

Sinds een jaar of zes houden Alida en Eelco er de spannende hobby op na om verlaten panden te fotograferen. Over hoe het stel hier mee in aanraking is gekomen vertelt Eelco: ‘We waren in Kamp Westenborg waar een oude generaalswoning staat. Ik wilde daar dolgraag eens binnenkijken. Vervolgens is Alida gaan zoeken op Facebook en toen bleken er hele groepen te bestaan van mensen die dat ook interessant vonden en die verlaten gebouwen ook wisten te betreden.’ Het was in eerste instantie nog niet eens de bedoeling van de twee om de verborgen schoonheid ook te fotograferen. ‘Pas toen we de prachtige foto’s zagen in de Facebook-groepen raakten we geïnspireerd.’

Community

Online bestaan er meerdere groepen waarin ‘urbexers’ hun foto’s en ervaringen delen. Het instappen in het wereldje kostte Alida en Eelco weinig moeite. ‘Wij hebben ons voorgesteld en onze foto’s laten zien. Daarna kregen we vanzelf wat contacten en daar ontstonden vriendschappen uit. We gaan samen een dagje naar België of Frankrijk om te urbexen, zo zijn we erin gerold.’

Toch zijn de fotografen niet geheel positief over groeiende populariteit op sociale media. ‘Eigenlijk heeft Facebook het voor ons wel een beetje verpest. Toen we net kwamen kijken, was het een hele kleine community. Inmiddels zie je de locaties snel rondgaan en daardoor worden ze ook sneller platgelopen en soms zelfs vernield.’

Het is voor urbex-fotografen soms lastig om online een portfolio op te bouwen. Het dilemma speelt enerzijds wel mooie foto’s te willen laten zien, anderzijds de locaties niet te willen delen. ‘Dat is ook de reden waarom we slechts korte beschrijvingen bij onze foto’s zetten, waaruit niet direct blijkt waar de foto’s gemaakt zijn,’ zegt Alida. ‘Zo proberen we aan de ene kant kijkers nieuwsgierig te maken naar wat een ruimte ooit geweest is, aan de andere kant niet te veel prijs te geven over de locaties.’ Eelco vult aan: ‘Er zijn zelfs foto’s die we expres achter de hand houden. Zodra we zien dat een locatie bekender wordt op sociale media of dat de locatie wordt gesloopt, durven we ze wel te posten.’

De foto’s die in dit magazine staan zijn gemaakt op locaties die inmiddels niet meer bestaan, lastiger zijn geworden in verband met verhoogde security of die juist open zijn gesteld voor het publiek. ‘Dat er nog tien andere fotografen rondlopen, maakt het ook een stuk minder spannend,’ vindt Eelco. ‘Juist het binnenkomen van een locatie maakt het zo mooi.’

Spanning en voorbereiding

Urbexen is natuurlijk niet helemaal legaal, het fotograferen gaat stiekem en je moet goed voorbereid zijn. ‘Van te voren zitten we uren op Google Maps om te kijken waar we erin zouden kunnen, waar we onopvallend kunnen parkeren en of er bijvoorbeeld huizen in de omgeving staan waar we rekening mee moeten houden.’ Natuurlijk worden de eigenaren van sommige panden er helemaal gek van als er constant fotografen langskomen. Die weten hun panden dan ook steeds beter te beveiligen, onder meer met bewegingssensoren.

Toch valt de mate waarin panden worden beveiligd vaak wel mee. ‘Je verbaast je erover hoe makkelijk het soms is,’ zegt Alida: ‘Zo stonden we eens ergens waar security aanwezig zou moeten zijn. We voelden ons opgelaten en hadden een heel plan van aanpak gemaakt. Uiteindelijk bleek er niemand te zijn.’

Ook als er wel security is, is deze soms makkelijk voor de gek te houden, lacht het stel: ‘Zo hebben we wel eens meegemaakt dat we ons in de bosjes hadden verstopt en de beveiligers ons gewoon voorbij liepen. Op dat moment is het heel spannend, maar achteraf liggen we in een deuk.’

Alida en Eelco hebben weinig moeite met het illegale aspect van urbex-fotografie: ‘We hebben wel eens wat akkefietjes gehad met eigenaren en met de politie, maar omdat we altijd heel rustig blijven en laten zien wat we komen doen, komen we er mee weg,’ zegt Alida. Echt problemen heeft het stel dan ook nog nooit gehad. ‘Soms wordt er geëist dat we de foto’s wissen, maar daar gaan we op een creatieve manier mee om,’ lacht Eelco als hij prijsgeeft altijd een set extra SD-kaartjes op zak te hebben.

Mee- en tegenvallers

Hoe weet je als urbex-fotograaf dat een vervallen locatie er aan de binnenkant uitziet? Komt het stel niet soms door een kelderraam binnen om er vervolgens achter te komen dat de locatie niet zo mooi uit ziet als van te voren verwacht? ‘Dat gebeurt wel eens,’ geeft Alida toe: ‘De ene keer is het prachtig, een andere keer valt het tegen omdat het niet mooi is, of omdat het inmiddels is vernield door onze voorgangers of de lokale jeugd. Dat hoort er gewoon bij. Het blijft urban exploring…’ Eelco vult aan dat het ook wel eens totaal andersom is: ‘Je hebt wel eens van die simpele huisjes waarvan je in eerste instantie denkt niks aan te treffen. Eenmaal binnen blijkt alles nog intact te zijn.’

Risico's

‘Vooral bovenverdiepingen zijn soms niet veilig te betreden,’ waarschuwt Eelco. ‘Op dat moment moet je je gezond verstand gebruiken en goed uitkijken waar je je voeten neerzet.  

 Doe niks waar je niet zeker over bent. Als een pand op instorten staat, daar moet je verstandig mee omgaan.’  

‘Als je gevoel zegt: doe het niet… Doe het dan vooral niet,’ zegt Alida: ‘Laatst waren we in een pottenbakkerij waarin de keramiek potten bijna op onze hoofden vielen. Daar zijn we gestopt met fotograferen, het was simpelweg niet veilig genoeg.’

 Alida en Eelco fotograferen altijd samen en dat is naast leuk ook nog een extra stukje veiligheid. Eelco zegt: ‘Bij een enkele locatie waar ik eens alleen ingegaan ben, stond altijd stand-by voor het geval er wat zou gebeuren.’

Voor een fotograaf op zoek naar de mooiste beelden, kan er nog wel eens een innerlijke strijd voorkomen tussen mogelijk gevaar en het mislopen van die ene perfecte foto. Ook Alida en Eelco hebben daar ervaring mee, maar benadrukken altijd te kiezen voor veiligheid. ‘In een kasteel dat inmiddels afgebroken is, zaten we in een badkuip voor de foto,’ zegt Eelco. ‘Toen keken we door de badkuip ineens drie verdiepingen naar beneden en dan weet je; als het er door de badkuip al zo uit ziet, dan zal de vloer ook wel rot zijn. Wegwezen!’Alida vult aan: ‘We nemen geen risico voor die ene foto. We gebruiken een groothoeklens ena proberen er zoveel mogelijk op te krijgen, als dat niet lukt dan brengen we onszelf niet onnodig in gevaar.’

Altijd samen op pad

Veel fotografen geven de voorkeur  om er alleen op uit te gaan. Alida en Eelco doen juist alles samen, er staat niet eens bij wie welke foto heeft gemaakt en er is niet eens te zien dat de foto’s door twee verschillende fotografen zijn gemaakt. ‘We gaan beide een kant op en als het gevaarlijk is, blijven we wat dichter bij elkaar. Vaak maken we dezelfde foto’s en achteraf kijken we welke net wat mooier is geworden,’ zegt Alida. ‘We bewerken soms ook elkaars foto’s en daardoor is het echt een project van ons beiden.’ Eelco vult aan dat de twee samen een stijl hebben ontwikkeld. ‘Soms ga ik nog wel eens wat ver in de nabewerking, maar dan vindt Alida het niks en dan houdt het op. We weten elkaars grenzen en daardoor blijft het één geheel.’ Maar wat gebeurt er als ze het niet eens worden? 'In het ergste geval wordt een foto waar de twee het niet over eens zijn als solowerkje op hun eigen Facebookprofiel geplaatst,' grapt Alida.

Urbex-fotografie met instapcamera van Nikon

'De meeste foto's in het interview zijn gemaakt met de Nikon D5200 en D7200. In het begin werkten we alleen nog met de Nikon D5200 en je zou niet zeggen dat het een instapcamera is. De scherpte, details en het dynamisch bereik van deze camera heeft ons nooit teleurgesteld. We vonden het ook juist leuk om mensen te laten zien dat je juist met een 'instapper' op urbex-locaties – die vaak donker zijn – hele goede foto's kunt maken. Toch, na een jaar of vier zijn we gaan kijken naar een andere camera. Na wikken en wegen kwamen we op de D7500 en ook over dit model zijn we zeer tevreden. Vooral de beeldkwaliteit en de ISO-prestaties hebben ons erg verrast. We hopen nog veel mooie avonturen te mogen beleven met deze camera.'

Typisch voor Urbex-fotografie

Er is geen fotografiegenre te bedenken waarin meer gebruik wordt gemaakt van groothoekobjectieven en HDR-bewerkingen dan urbex-fotografie. ‘Je ontkomt er gewoon niet aan, ’ zegt Alida: ‘Je moet je realiseren dat sommige ruimtes op de foto’s heel groot lijken, maar in werkelijkheid slechts kleine hokjes zijn. We hebben die breedhoek echt wel nodig.‘ Daarnaast zijn de ruimtes vaak erg donker en eenmalig belichten is dan niet te doen. ‘Als je zoveel details wilt laten zien in je foto, moet je bracketing gebruiken om te voorkomen dat de aanwezig ramen overbelicht raken of de schaduwen te donker.’

Het duo maakt vaak zeven tot negen verschillende belichtingen, maar verwerkt ze niet altijd allemaal. ‘Op één van de foto’s zie je een slaapkamer. Daar hadden we te maken met fel zonlicht dat door de ramen naar binnenviel. Door te kiezen voor vier hele donkere foto’s en twee lichtere, konden we ze samenvoegen tot één geheel waarbij de details nog te zien zijn in de ramen en in de gordijnen. Dat was zonder bracketing zeker niet gelukt.’

Het samenvoegen van de foto’s doet het stel in Adobe Lightroom en in het geval van een panorama werken ze met Adobe Photoshop. Verder gebeurt er niet veel in de nabewerking. ‘Af en toe halen we wat graffiti weg, maar daar blijft het bij.’

Niks achterlaten, niks meenemen

Voor urbex-fotografen geldt het motto take nothing but photo’s, leave nothing but footprints. Toch komen bekladde locaties de laatste tijd steeds meer voor. ‘Ik denk niet dat fotografen dat doen. Ik heb het idee dat de jeugd de locaties ook hebben ontdekt en daar feestjes geven,’ zegt Alida. ‘Dat is jammer, maar er is niks aan te doen. Al hebben we ook nog wel eens geluk. Eén van de locaties die we bezochten in Italië zat helemaal onder de graffiti en ik wist toevallig dat er prachtige muurschilderingen waren. Ik vreesde dan ook dat deze verloren waren gegaan, maar toen ik de bewuste kamer binnenwandelde waren de schilderingen nog helemaal gaaf.’

Of er nog lang 'geürbext' kan worden, zal de tijd leren. Vaak loont het voor Alida en Eelco niet meer om nog terug te keren naar dezelfde locatie. ‘Toen we zes jaar geleden begonnen, maakten we minder goede foto’s, dus soms willen we het nog wel eens overdoen als we in de buurt zijn. Meestal valt het echter tegen. De locatie is inmiddels beklad of er ontbreken voorwerpen. Des te blijer zijn we dan weer met onze eerste foto’s.’

Over Alida Bleekeren Eelco Poelsma

Alida fotografeert al van kleins af aan met haar vaders Nikoncamera. ‘Ik ging met mijn vader op reis naar het buitenland voor zijn werk, dan huppelde ik wat rond met de camera en fotografeerde alles wat los en vast zat.’ Naarmate ze ouder werd, pakte ze haar jeugdhobby weer op en sinds ze een paar jaar geleden Eelco heeft leren kennen doet hij met haar mee. ‘Ik schiet en schoot veel portretten en newborn-fotografie, maar samen met Eelco kwam ik op urbex-fotografie terecht. Dat hebben we echt samen ontdekt.’

In de tas van Alida en Eelco

'Nog niet zo lang geleden hebben we de Tokina 11-20mm f/2.8 aangeschaft. Dit objectief heeft weinig tot geen vervorming in de randen van de foto's en daarin blinkt het objectief uit ten opzichte van andere ultragroothoekobjectieven. Verder nemen we altijd een Nikon 35mm f/1.8 en 50mm f/1.8 mee in onze tas. In de toekomst willen we daar graag nog de 24-70 f/2.8 van Nikon aan toevoegen.'  'We gebruiken een kleine fototas van Case Logic. Dit doen we bewust om niet op te vallen én het nodige klimwerk om een locatie binnen te komen wat te versoepelen. Qua statief raden we een stevige aan omdat de ondergrond van urbex-locaties vaak niet stabiel is en we geen beweging in de foto's willen. Wij werken met twee Sirui Carbon KTV224 statieven.'  'Sindskort hebben we een DJI Mavic Air-drone in ons bezit, die gaan we inzetten om nog uniekere beelden vanuit de lucht te maken. Wordt dus vervolgd!'

Fotografie door: Alida Bleeker en Eelco Poelsma

Dit artikel werd geschreven door Christel de Wolff en gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 2.2019

afbeelding van Redactie DIGIFOTO Pro

Redactie DIGIFOTO Pro | Redactie

Bekijk alle artikelen van Redactie