De magie van een grijsverloopfilter
Als de lucht heel fel is en de voorgrond erg donker dan is het contrastverschil al snel meer dan 5 stops en dan ga je detail in de lucht (uitgebeten) of de voorgrond (te donker) verliezen. Soms kan dit een creatieve keuze zijn, als je bijvoorbeeld gaat voor het fotograferen van silhouetten. Vaak is het echter een ongewenst effect.
Flitser of HDR
Je kunt een flitser gebruiken, maar bij landschappen is het bereik daarvan niet groot genoeg. Ook kun je kiezen voor HDR, waarbij je meerdere foto’s op verschillende belichtingen samenvoegt. Dat kan prima bij landschappen, maar lukt niet bij bewegende onderwerpen. Bovendien kost het meer tijd in de nabewerking.
Grijsverloopfilter
Een andere mogelijkheid is het gebruik van een grijsverloopfilter, ook wel ‘Graduated Neutral Density Filter’ of ‘gradueel dichtheidsfilter’. Dit filter, dat je voor de lens plaatst, begint bovenaan donker en loopt dan langzaam over naar het onderste deel dat volledig doorzichtig is. Het donkerste deel zorgt dat er minder licht op de sensor valt op de plaats waar de lucht zich bevindt. Het lichte deel laat al het licht door voor de belichting van het landschap. Zo wordt het contrast tussen de donkere en lichte delen minder en kun je de details van beide in je foto vastleggen.
Hard of soft?
Er zijn situaties waarin de horizon een vrij harde lijn vormt. Dan zijn er weinig of geen gebouwen in het landschap te zien. In dat geval kun je gebruik maken van ‘hard graduated’, waar de lijn in het filter ook vrij hard is. Zijn er wel bomen of gebouwen? Dan is een soft graduated beter, waarin de overgang zachter is.
Onderdelen
Voor een grijsverloopfilter heb je drie onderdelen nodig: de filter(s), de filterhouder en de filter adapter. De filter adapter schroef je op de lens, dus welke maat je nodig hebt is afhankelijk van welke lens je gaat gebruiken met het filter. Sommige fotografen houden het filter met hun handen vast, maar dat kan natuurlijk alleen als je camera op een statief staat. De filtermaat is redelijk standaard, 100 mm of 130 mm.
Merken
Er zijn verschillende filters op de markt, die elk hun eigen hoeveelheid licht (f/stops) tegenhouden. Soms hebben de filters een kleur, om een bepaalde tint aan je foto te geven. Welke filter voor jou geschikt is, is onder andere afhankelijk van hoeveel geld je eraan wil besteden.Voor een groter effect kun je ook meerdere filters over elkaar heen gebruiken. Prima filters zijn Lee filters, Tiffen, B+W, Hoya en Cokin.
Berekening sterkte
Welke sterkte je moet gebruiken is een kwestie van proberen. Plaats het filter en gebruik je histogram om te controleren dat je nergens overbelicht. Je kunt het ook berekenen. Kies je ISO en diafragma opening en richt je camera op de lucht. Gebruik je spotmeters door de sluiter half in te drukken. Kijk welke instelling je camera berekent voor de sluitertijd. Doe ditzelfde voor de donkere delen. Het verschil in stops trek je van elkaar af en daar haal je nog eens 7 stops van af bij RAW en 5 bij JPEG (het verschil in contrast dat je camera aankan). Is het verschil in contrast bijvoorbeeld 10 stops en kan je camera 7 stops aan? Dan gebruik je een filter om 3 stops te compenseren.
Drama
Je kunt een grijsverloopfilter overigens ook gebruiken om details extra te benadrukken. Een donkere, bewolkte lucht wordt nog dramatischer als je deze fotografeert met een grijsverloopfilter.
Grijsverloop in nabewerking
Lightroom en Photoshop hebben ook een grijsverloopfilter dat je achteraf kunt toepassen. In principe werkt dit hetzelfde, maar als er informatie verloren is gegaan door overbelichting, dan krijg je deze niet meer terug. In dat geval heb je er dus niets aan.
Lees meer
