Creatief met infraroodfotografie: verleden & techniek

Van militaire verkenning tot artistieke expressie

Infraroodfotografie begon niet als kunstvorm, maar als wetenschappelijk hulpmiddel. Rond het begin van de 20e eeuw werd infraroodfilm ontwikkeld voor militaire en wetenschappelijke doeleinden. Het leger gebruikte infraroodfilm voor luchtverkenning en het lokaliseren van vijandelijke posities. In de wetenschap werd het veelal gebruikt voor het bestuderen van plantgezondheid en warmtebeeldanalyse. De eerste commerciële infraroodfilm, de Kodak High-Speed Infrared, ontwikkeld in de jaren dertig, werd vaak ingezet voor forensisch onderzoek, spionage en landbouwonderzoek.

Vanaf ongeveer de jaren '60 begonnen enkele fotografen deze film te gebruiken voor creatieve doeleinden. Het meest iconische voorbeeld is wellicht de albumcover van Jimi Hendrix’ album Are You Experienced, geschoten door Bruce Fleming. Fotografen begonnen, in de geest van de tijd, steeds meer te experimenteren met een surrealistische esthetiek, waarbij deze infraroodfilm goed van pas kwam. Naast helderwitte bladeren werd de huid onwerkelijk glad en bleek.

Analoge infraroodfotografie

Infraroodfilm bestaat nog steeds en wordt ook nog steeds geproduceerd. Wel is het zeldzaam en daardoor beperkt verkrijgbaar. Merken zoals Kodak en Rollei maken in feite dezelfde film als in de jaren '60. Bij infraroodfotografie wordt bovendien veel gebruikgemaakt van lichtblokkerende filters die uitsluitend infraroodlicht doorlaten.

Gewone lichtmeters meten geen infraroodlicht, waardoor er destijds veel geëxperimenteerd moest worden met belichtingstijden. Gelukkig zijn er tegenwoordig talloze voorbeelden en instellingen te vinden via online fora en fotocommunities. Natuurlijk blijft het wel een kwestie van experimenteren. Infraroodfilm is daarnaast zeer gevoelig voor lichtlekkage en vereist daarom extra zorgvuldigheid bij het laden en ontwikkelen.

De digitale revolutie: camera's ombouwen voor infrarood

Met de komst van digitale fotografie is het infraroodlandschap drastisch veranderd. Standaard digitale camera's zijn voorzien van een "hot mirror"; dit betekent dat infraroodlicht wordt geblokkeerd. Door deze "hot mirror" te verwijderen en te vervangen door een infrarooddoorlatend filter, kan de sensor infraroodlicht vastleggen.

Het ombouwen van een oude DSLR of systeemcamera tot infraroodcamera kun je zelf doen, maar er zijn ook voldoende gespecialiseerde bedrijven die dit voor je kunnen uitvoeren. Houd er wel rekening mee dat een omgebouwde camera niet langer bruikbaar is als reguliere camera. Wil je je camera liever niet ombouwen, dan kun je gebruikmaken van externe infraroodfilters. Dit vereist echter sluitertijden van soms 10 seconden of langer, afhankelijk van het omgevingslicht en de sterkte van het filter.

Praktische tips:

• Witbalans: Stel een aangepaste witbalans in op een groen oppervlak voor natuurlijke resultaten.
• RAW-bestanden: Schiet, zoals eigenlijk altijd, in RAW om maximale controle te houden tijdens de nabewerking.
• Postprocessing: Gebruik software zoals Lightroom en Photoshop voor "channel swapping" of zwart-witconversie.

Creatieve toepassingen

• Landschapsfotografie: Bomen en gras lichten op alsof ze met sneeuw bedekt zijn.
• Architectuur en verlaten locaties: Infrarood onthult structuren met een mysterieuze sfeer.
• Portretten: Huidtinten worden gladder, ogen krijgen een glasachtig effect.

Conclusie

Infraroodfotografie is een unieke stijlkeuze die techniek en verbeelding samenbrengt. Of je nu werkt met analoge infraroodfilm of je camera hebt omgebouwd, de resultaten zijn altijd verrassend en vaak betoverend. Wie durft te experimenteren of op zoek is naar een nieuwe visuele stijl, ontdekt in de verborgen wereld van infraroodfotografie een wereld waar bladeren wit worden, luchten donker, en huid haast buitenaards oogt.

Volgende stap: experimenteer met een oude camera, bestel een filter of duik in je Photoshop-tools. Laat ons jouw infraroodwereld zien in de DIGIFOTO Pro Gallery!