Control: filmdebuut van Anton Corbijn
Er zijn waarschijnlijk weinig decennia zo 'revolutionair' als de jaren '70. Dictaturen werden omgegooid, kolonies werden onafhankelijk, alles leek weer mogelijk. Op muzikaal vlak veranderde ook een hoop: nieuwe stijlen schoten als paddenstoelen uit de grond. Metal, disco, prog rock en aan het eind zelfs al een beetje hiphop. Misschien wel de grootste en belangrijkste was een genre dat zelf ook weer flink zou versnipperen: Punk. Eén van die versnipperingen? Postpunk. En daar zijn we aangekomen bij Joy Division.
Joy Division is bekend van nummers als Love will tear us apart en was vanaf het begin al een controversiële band; de naam verwijst naar plekken in nazi-concentratiekampen, waar gevangen zich moesten prostitueren. De muziek van de band was rauw en vernieuwend en de zanger van de band, Ian Curtis, stond bekend om zijn excentrieke dansstijl die iets epileptisch had - onhandig, want hij had daadwerkelijk last van epileptische aanvallen.
Iemand anders die in de jaren '70 naam begon te maken, was Anton Corbijn. De Nederlander begon zijn fotografiecarrière in 1975, toen hij in contact kwam met Herman Brood. Hij maakte snel naam in de muziekscene, fotografeerde talloze beroemdheden en begon ook muziekvideo's te regisseren, onder andere voor Depeche Mode, Nirvana en, jawel, Joy Division. Anton maakte ook foto's van de band, en kwam daardoor licht in contact met Ian Curtis.
Dat contact duurde niet lang. Ian Curtis was langere tijd zwaar depressief en besloot in 1980 een eind aan zijn leven te maken. Er ging een schok door de muziekwereld en de dood zou ook Anton bijblijven, ook 35 jaar later, toen hij het script van Control in handen kreeg.
Filmdebuut van Anton Corbijn
Anton was toen, aan het begin van deze eeuw, nog fotograaf en hield het qua regie bij muziekvideo's. Een speelfilm zat nooit echt in zijn plannen en hij had al meerdere scripts opzij geschoven. Maar Control raakte een snaar. Het raakte een emotionele snaar en Anton realiseerde zich dat die emotie hem kon helpen in het realiseren van de film. Zodoende maakte hij toch de stap naar filmregisseur.
Het werd een indrukwekkend filmdebuut, waar zijn achtergrond als fotograaf goed in te zien is. Niet alleen in de beelden, die met zijn ogen natuurlijk niets anders dan prachtig konden zijn, maar in de hele manier van schieten. Corbijn filmde bewust in zwart-wit, in de stijl waarmee hij in de jaren '70 zelf ook foto's van Joy Division maakte. Daardoor is de film geen opgepoetst muziekverhaal vol backstage-romantiek - ik noem geen namen - maar een sobere, doorleefde blik op een jonge man die worstelt met zijn talent, zijn epilepsie en zijn depressie. Ook komt de muziek van Joy Division, dat toen nog veel leunde op Ian, ook te goede: de melancholie echoot door in de beeldtaal, waardoor de leegte, schaduw en stilte extra kracht krijgen.
Corbijn laat zijn fotografie-ervaring dus niet los, maar zet het juist in voor extra power. Veel scènes ogen als stilstaande foto’s en komen door de kadrering en compositie veel harder aan. Ruimte wordt ingezet als metaforisch kader: Ian in een kale slaapkamer, Ian op een leeg podium, Ian verdwaald in zijn eigen hoofd. Daar komt de keuze van acteurs nog bij. Ian wordt gespeeld door de toen nog onbekende Sam Riley, wat het authentieker laat aanvoelen, en Sam speelt hem als introverte, alledaagse jongen, niet als overdreven rockicoon. Zijn lichaamstaal - houterig, nerveus, ingetogen - wordt versterkt door de manier waarop Corbijn hem filmt: vaak van afstand, soms ingezoomd op kleine gebaren. Alles ademt controle, letterlijk en figuurlijk.
Muziekfilm voor fotografieliefhebbers
Control is een film waarin meerdere kunsten samenkomen. Corbijn bewijst dat cinematografie en fotografie geen gescheiden werelden hoeven te zijn, maar elkaar juist kunnen versterken. De film is onder andere te zien op Cinemember en MUBI. Bekijk de trailer hieronder.
Lees meer
