Workshop Photoshop | Lichtstralen in het bos

Dit artikel is geschreven door Johan Elzenga en gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 5.2024

Zonlicht dat tussen de bomen door schijnt in het bos, kan een prachtig effect van lichtstralen geven. Dat licht moet dan wel iets hebben om op te weerkaatsen, dus een beetje nevel is vereist. Is de lucht kraakhelder, dan krijg je dit effect niet. Helaas heb je dat soort omstandigheden natuurlijk niet in de hand. Bij deze foto, gemaakt in de vroege ochtend in een bos in Zweden, ontbrak net dat beetje noodzakelijke nevel om lichtstralen tussen de bomen door te krijgen. Het is echter relatief eenvoudig om het in Photoshop te doen.

Radiaal vaag

In Photoshop is het effect van lichtstralen die uit één punt komen relatief eenvoudig te simuleren, met het 'Radiaal vaag' filter. Dit is wel een oud filter met een zeer primitieve interface, waardoor het een beetje 'trial and error' vereist om het goed te krijgen. We moeten beginnen met de hoge lichten te kopiëren naar een nieuwe laag. Ga naar 'Selecteren > Kleurbereik' en kies voor 'Hoge lichten'. Met 'Maken' stel je in wat de onderste helderheidswaarde moet zijn, en met 'Tolerantie' maak je een wat vloeiendere overgang. Bij deze foto levert Maken=200 en Tolerantie=20 een goede selectie van de hoge lichten op

Druk op OK om de selectie vast te leggen, en druk dan op Ctrl-J (PC) of Cmd-J (Mac) om de selectie naar een nieuwe laag te kopiëren. We noemen deze laag 'Hoge lichten', en zetten hem om naar een slim object door het menu 'Filters – Omzetten voor slimme filters' te kiezen. Dat laatste is erg belangrijk, omdat we het 'Radiaal vaag' filter niet in één keer op de goede plaats zullen kunnen zetten. Roep dit filter op en zet het op 'Zoomen' met een maximale Hoeveelheid (100). Nu komt het lastige deel. In het kleine venstertje kan je het middelpunt waaruit gezoomd wordt verplaatsen en precies op de plek zetten waar de zon in deze foto (achter de boom) staat. Helaas zie je alleen niet wat je doet, dus het wordt een beetje gokken, kijken wat het resultaat is, en dan net zo lang correcties maken tot het goed staat. Dat kan dankzij het feit dat we een slim filter gebruiken door het filter gewoon even toe te passen, en dan de positie aan te passen nadat je het filter opnieuw hebt opgeroepen door erop te dubbelklikken in het Lagen paneel. Om dat wat vlotter te laten gaan, zet je de Kwaliteit voorlopig even op Laag, totdat je de juiste positie van het middelpunt gevonden hebt. Dan pas je het filter definitief toe met de Kwaliteit op Best.

Het is een beetje uitproberen om het middelpunt van Radiaal vaag op de juiste plek te krijgen, daarom maak je er een slim filter van zodat je het filter gemakkelijk steeds iets kan wijzigen. Heb je de juiste plek gevonden, dan gebruik je het filter definitief met uiteraard Best als Kwaliteit.

Soms is het effect al meteen heel fraai, maar vaak blijft het nog wat weinig. Dat is heel simpel op te lossen door de Hooglichten laag nog een keer te kopiëren, desnoods zelfs meerdere keren. Een probleem is nog wel dat de lichtstralen erg wit zullen zijn, tenzij de lucht in de foto sterk gekleurd was. We willen waarschijnlijk wel een beetje warme kleur in die stralen hebben, dus voegen we een Volle Kleur opvullingslaag toe, en kiezen een warm gele kleur. De laag bedekt nu wel nog de hele foto, dus daar gaan we drie technieken op toepassen. Allereerst veranderen we de Overvloeimodus van de laag naar 'Kleur doordrukken'. We krijgen nu de onderliggende foto weer te zien, maar alles heeft nu een sterke warmgele zweem. Daarom gaan we van deze laag een zogenaamd 'Uitknipmasker' maken. Dat betekent dat de laag alleen werkt op plaatsen waar de laag eronder pixels bevat, dus in dit geval alleen op de lichtstralen die we gemaakt hebben. Kies 'Laag > Uitknipmasker maken' of druk op Ctl-Alt-G (PC) of Cmd-Optie-G (Mac). Tenslotte zal het effect nog te sterk zijn, daarom zetten we de Vulling terug tot een punt waar we het mooi vinden. In deze foto kwamen we uiteindelijk op Vulling 50% uit.

Nevel toevoegen

Tenslotte moeten we nog die nevel simuleren, waar die lichtstralen door ontstaan. Dat kan heel handig met een negatieve waarde van 'Nevel verwijderen' in het Camera Raw filter. Min maal min is immers plus, dus negatief verwijderen is toevoegen. Om een mooi diepte-effect in die nevel te krijgen, moeten we het resultaat maskeren en voor het maken van dat masker grijpen we weer naar Neural filters > Diepte vervagen. Groepeer alle lagen van je lichtstralen, noem die groep ook 'Lichtstralen', en zet de groep even uit door op het oogje te klikken. Selecteer nu de achtergrondlaag met de foto en ga naar 'Neural filters > Diepte vervagen'. Klik op 'Uitvoer alleen dieptetoewijzing' zodat alleen het dieptemasker wordt gemaakt, en controleer dat dit naar een nieuwe laag wordt uitgevoerd.

De laag die we zo gemaakt hebben moet gaan dienen als masker voor het Camera Raw filter. Ga daarom even naar Kanalen, houdt de Ctrl (PC) of Cmd (Mac) toets ingedrukt, en klik op het RGB kanaal. Dit laadt de helderheidswaarden als selectie, en omdat je die laag met het dieptemasker bovenaan hebt staan, wordt dus dat dieptemasker als selectie geladen. Ga terug naar het Lagen paneel en zet de dieptemasker laag weer uit, of gooi hem helemaal weg, want we hebben die verder niet meer nodig. Selecteer weer de achtergrondlaag met de foto, ga naar Filters > Omzetten voor slimme filters, en kies daarna Filters > Camera Raw filter. Ga naar Effecten en zet Nevel verwijderen op -100.

Met het Camera Raw filter kunnen we nevel toevoegen door Nevel verwijderen op -100 te zetten..

Als je nu op OK klikt, zal je zien dat het Camera Raw slimme filter een masker heeft gekregen, dat overeenkomt met wat we als dieptemasker hadden gemaakt. De nevel is daardoor sterker in de achtergrond, en vooraan en voor de bomen minder sterk. Zet de Lichtstralen groep weer aan, dan zien je het geheel en kan je kijken of er misschien nog 'fine tuning' van het masker nodig is. Als dat zo is, verhoog of verlaag dan het contrast met Niveaus of met Curven.

Het resultaat mag er zijn!