Waarom een fotodummy maken loont als fotograaf

Wat is een dummy eigenlijk?

Een dummy is vooral bekend in de kunstwereld — als een verzameling van inspiratie, hersenspinsels en houvast midden in projecten. Meestal is het een boek dat, wanneer het vol is, half uit elkaar valt en vol gelijmde pagina's zit.

Als fotograaf ga je er net iets anders mee om, omdat het voor ons van belang is om een logische volgorde aan te houden. Het is nog steeds geen kant-en-klaar product en je kunt ermee omgaan zoals jij dat wilt: het is in essentie een werkdocument. Je kunt bijvoorbeeld A4’tjes printen, in elkaar nieten, met tape werken of je foto's in een zwart dummyboekje plakken. Je zou het zelfs digitaal kunnen maken. Het gaat erom dat het een boekvorm is waar je doorheen kunt bladeren.

Het is dan ook zeker niet de bedoeling dat je dummy het eindproduct wordt — het hoeft niet mooi te zijn. Het belangrijkste is dat de dummy je iets leert en dat je kunt reflecteren op je werk en je project nog tijdens het maken.

Waarom werkt een dummy?

Een dummy dwingt je om keuzes te maken. Wanneer je eigen foto's gebruikt, moet je gaan bepalen wat je bij elkaar plaatst en wat je juist weglaat. Ook bekijk je het werk dat je erin plaatst op een andere manier. Alleen al omdat je werk op papier — met kaders en witruimtes — er anders uitziet dan op je scherm.

Doordat je een overzicht creëert van je werk of project, ga je bewust het ritme en de sequentie van je werk zien. Het leert je in feite hoe beelden elkaar beïnvloeden, versterken of juist verzwakken. Ook ontdek je hierdoor gaten in je werk of juist herhalingen in een serie. Daardoor kun je in het vervolg meteen gerichter gaan werken, omdat je weet wat je nog nodig hebt.

Fotodummy maken: creatieve ordening als werkwijze

Een fotodummy maken helpt je om richting te geven aan je fotografisch proces. Het dwingt je om niet alleen naar losse beelden te kijken, maar juist naar hun onderlinge relatie. De volgorde, het ritme en de visuele spanningsopbouw binnen je dummy kunnen je verrassen. Soms ontstaat hierdoor zelfs een nieuw narratief in je werk, of ontdek je verbanden die je nog niet eerder zag.

Een fotodummy maken is daarmee niet alleen nuttig voor fotografen met een concreet boekidee. Ook als je zoekt naar je stijl, een portfolio samenstelt of langere projecten beter wilt structureren, biedt de fotodummy houvast en inzicht. Zelfs een willekeurige selectie van beelden kan, in dummyvorm, onverwachte inzichten opleveren.

Voor wie is het nuttig?

Eigenlijk is een dummy nuttig voor iedereen die in een creatieve sector werkt. Alleen ga je er per vakgebied waarschijnlijk anders mee om. Niet alleen fotografen met een concreet boekidee hebben baat bij het werken met een dummy. Juist ook wanneer je aan andere projecten werkt, is een dummy een handig gereedschap in je kist.

Bij vrijwel elke taak waarbij je overzicht en duidelijkheid moet creëren, is een dummy waardevol. Denk aan langlopende projecten die soms rust nodig hebben, of wanneer je je portfolio wilt herschikken. Of wanneer je je stijl zoekt of wilt evalueren. Of als je je fotografisch denken wilt verdiepen en wilt ontdekken waar jouw blik naartoe gaat.

Zelfs als je een willekeurige selectie maakt van losse beelden en die in een dummy stopt, kan dat verrassende inzichten opleveren — en wie weet het begin vormen van een nieuw project, waarop je in dezelfde dummy verder kunt bouwen.

Hoe begin je?

• Kies een reeks beelden — bijvoorbeeld 20 tot 40 foto’s rond één onderwerp, gevoel of periode.
• Print ze uit — klein, op standaardpapier. Knip, schuif en plak.
• Speel met volgorde en ritme — wat werkt waar? Waar zit rust? Waar zit spanning?
• Voeg lege pagina’s toe — witruimte is net zo belangrijk als beeld.
• Laat het liggen en kijk opnieuw — met afstand zie je meer.

Digitale alternatieven

Ik raad aan om een dummy fysiek te maken, omdat je hem er makkelijk bij pakt en meeneemt. Mocht je het toch liever digitaal doen, dan zijn er genoeg tools voor. Bijvoorbeeld InDesign, Scribus en zelfs Canva bieden eenvoudige lay-outs die je kunt gebruiken. Ook kun je apps zoals Heft of Exposure gebruiken. Het gaat erom dat je jouw werk in volgorde kunt zien en ermee kunt schuiven en spelen.

Een dummy is geen eindpunt

Het mooie van een dummy is dat het nooit echt af hoeft te zijn. Het boek is op een gegeven moment vol, maar dan kun je altijd een nieuwe beginnen. Of je maakt meerdere versies die je met elkaar kunt vergelijken of waarop je feedback kunt vragen. Elke versie laat je anders nadenken over je werk. Het is dan ook een hulpmiddel om je fotografie te ordenen, meer verdieping te vinden en je werk aan te scherpen.

Of je ooit een boek uitbrengt of juist niet — de dummy verdient een vaste plek in het fotografisch proces. Juist omdat het geen eindproduct is, maar een documentatie van het proces. Het is een creatieve tussenstap die richting geeft aan je ontwikkeling als maker.