Stormvogelperspectief
Vliegende fotograaf Herman IJsseling
Nee, de zomer is bepaald niet het favoriete seizoen van Herman IJsseling (1964). Hij leeft pas op als het slecht weer is. Niet voor niets volgt hij in het stormseizoen – van september tot maart - twee maal per dag het Europese weerbericht. Dan kan het gebeuren dat hij halsoverkop naar bijvoorbeeld Ierland vliegt omdat het daar spectaculair weer belooft te worden. En als Herman over ‘spectaculair weer’ spreekt, dan heeft hij het over stormachtig weer, waarbij windkracht 9 of 10 geen uitzondering is. Stormvliegen noemt hij het, fotograferen vanuit een vliegtuig boven zee met slecht weer. Waarom zou je dat willen doen? Herman: 'Stormvliegen doe ik uit eigen beweging, omdat het… ja, spannend, uitdagend en afwisselend is. Het is mijn werk, mijn specialiteit, ik kan niet anders.’ Om eraan toe te voegen dat maar tien van de ruim tweehonderd maritieme fotovluchten per jaar onder de noemer stormvluchten met windkracht 8 of meer vallen. Ofwel, ze vormen een welkome afwisseling, waarvoor Herman IJsseling graag uit eigen initiatief de lucht ingaat. ‘Mijn werk voor de maritieme sector is iets dat ik alleen voor de volle honderd procent kan doen. Ik wil 24/7 klaarstaan voor mijn klanten en kan niet zeggen dat ik alleen op maandag en woensdag werk omdat ik het rustiger aan wil doen. Voor de duidelijkheid: ik ben me altijd bewust van de risico’s en neem alle voorzorgsmaatregelen, zelfs in de zomer, want ook dan wil je niet in het water belanden.'
Misschien kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Want luchtfotografie zit er al vroeg in bij de in Castricum geboren fotograaf, en dan vooral vliegtuigjes. Dat vindt ‘ie mooi, de vrijheid van zo’n klein vliegtuigje in de onmetelijke blauwe lucht. De jonge Herman gaat daarvoor niet naar Schiphol, maar naar Hilversum en Texel. Hij ontdekt al snel dat er een markt moet zijn voor zijn foto’s en richt in november 1984 Flying Focus op; Herman is dan pas 19 jaar. Hij doet in die periode ook de Fotovakschool. Niet om het vak te leren – dat weet ‘ie al - , maar omdat het ministerie van Defensie alleen een blijvende luchtfotovergunning verleent aan fotografen in het bezit van een vakdiploma. En zonder vergunning geen foto’s vanuit vliegtuigen, geen aerial photography.
Veel lof
Herman IJsseling is tijdens de genoemde studie bijzonder gedreven, en voltooit de driejarige opleiding in een jaar tijd. Intussen oogsten de resultaten van zijn eerste klussen veel lof. 'Ik fotografeerde toen – en nog steeds - veerboten op weg naar de Waddeneilanden. Maar de eerste, echt grote klapper in die begindagen was een opdracht van een werf in Den Helder: een proefvaart van een kotter. Alles zat mee, goed weer, de juiste vlieger, het schip zelf… Toen die foto’s eenmaal in Visserijnieuws waren verschenen, begon de telefoon te rinkelen. Iedereen wilde die beelden hebben.' Daarmee had Herman definitief het gat in de markt gevonden. Het bracht hem ook op het idee om zo’n beetje alle Nederlandse scheepswerven te benaderen om zijn foto’s te showen. Dat werkt, en niet veel later cirkelt Herman met een vliegtuigje boven zo’n beetje iedere tewaterlating en proefvaart om foto’s te schieten. 'Ook dat sloeg meteen aan. Niemand anders die dat deed, tenminste niet op die schaal', glimlacht Herman.
In 1999 neemt hij weer een even ferm als verstandig besluit. Voor klussen huurt hij altijd een vliegtuig en maakt daarmee jaarlijks zo’n honderdvijftig uren, wat vervolgens uitgroeit tot 250 vlieguren. Ofwel, voor Herman wordt het interessant om te denken aan een eigen toestel. Ook in termen van logistiek en flexibiliteit, omdat hij voor een proefvaart – die om de haverklap worden uitgesteld – wel tien keer moet bellen om weer een vliegtuig te regelen. Bijkomende voordeel van een eigen kist: die is aan te passen, met extra fotoluiken en demontabele ramen. Maar ook een marifoon en veiligheidsmateriaal als dompelpakken met noodzender en een reddingsvlot.
'Ik ben nu eigenaar van drie kisten. Dat klinkt raar, je hebt maar een fotograaf ten slotte. Maar voor elke klus heb je een speciaal daarvoor uitgerust vliegtuig nodig.' Herman legt uit dat je voor een opdracht tweehonderd kilometer uit de kust een tweemotorig vliegtuig nodig hebt, zeker op een winterdag, als het zeewater ijskoud is. Uit oogpunt van zowel veiligheid (mocht een motor uitvallen) als snelheid. Ook is hij in het bezit van een eenmotorige Piper Super Cub, die uitblinkt in langzaam en geruisloos vliegen en een éénmotorige Cessna 172, die voor bijna alle type opdrachten en doeleinden geschikt is. Om zijn (ingehuurde) piloot eenmaal in de lucht zinnige instructies te kunnen geven, heeft Herman tussen de bedrijven door ook zijn eigen vliegbrevet gehaald. 'Nee, ik ga nooit alleen de lucht in om te fotograferen. Vliegen en fotograferen zijn verschillende disciplines: de piloot houdt zijn aandacht bij het vliegen, de fotograaf bij het maken van mooie foto’s. Maar het helpt als ik in de lucht begrijp wat mogelijk is met het vliegtuig om die mooie foto te kunnen maken.'
Verbluffend mooie foto's van Herman IJsseling
Zijn aanpak levert inderdaad verbluffend mooie foto’s op. In dat licht prijst Herman de digitalisering. Onder moeilijke weersomstandigheden kan hij niet alleen meer foto’s schieten, maar ook langer door fotograferen met een beter resultaat, licht hij toe. Verder zijn de zoomlens en snellere sluitertijden bij het fotograferen van schepen in zwaar weer een groot voordeel. 'Door met het vliegtuig aan te vliegen, kan ik de verschillende fases van het schip in beweging fotograferen, om zo het perfecte moment niet te missen.'
Een rondgang door zijn kantoor op vliegveld Texel maakt duidelijk dat Herman zich niet verveelt. Zie de themakalenders die hij jaarlijks uitbrengt. Zoals de Gale Warning Calendar, met daarin waanzinnige stormfoto's van schepen op de Noordzee. Die (Engelstalige) kalender is ontzettend populair en vindt internationale aftrek. Niet minder populair en spectaculair is de Lighthouse Calendar met foto’s van Europese vuurtorens, soms terwijl het stormt… Daarnaast staat de naam van Herman IJsseling ook nog eens op ruim twintig fotoboeken, die vooral in het teken staan van maritieme objecten. Internationaal wel te verstaan. Want voor zijn opdrachtgevers (o.a. rederijen, offshorebedrijven en jachtwerven) opereert hij van het Engels Kanaal tot aan het Skagerrak boven Denemarken, en van de Ierse Zee tot aan Finland, waar hij schepen in het ijs vastlegt.
Strijklicht
Herman heeft zich niet alleen het vliegen eigengemaakt. Ook de zeevaart kent voor hem geen geheimen. Zo maakt hij lange zeiltochten naar Schotland en Noorwegen. 'Ik lees de zee. Op basis van de snelheid van de golven, kan ik inschatten waar en wanneer er een grote klap komt. Daar pas je dan de snelheid van het vliegtuig op aan. Maar dan nog… Soms maak ik binnen tien minuten de juiste foto, soms ben ik een uur bezig. Let wel, een tweemotorig vliegtuig kost bijna zevenhonderd euro per uur. Dan realiseer je je wel dat je zojuist een heel dure foto hebt gemaakt.'
Herman licht toe dat hij tijdens zijn vluchten marifooncontact heeft met de kapitein van het schip dat hij fotografeert. 'Dat contact is heel belangrijk om de regie te kunnen voeren. Staat de zon niet goed, vraag ik de kapitein om een koerswijziging te maken of zelfs een scherpe bocht. Zo voorkom ik bijvoorbeeld strijklicht, waardoor je alle beplatingen, inclusief de deuken erin, ziet. Dat is niet mooi natuurlijk.' Soms denkt de kapitein mee door zijn boeg in de huizenhoge golven te gooien. Ook denkt Herman altijd vooruit. Zo ontwaarde hij eens per toeval twee, elkaar tegemoet varende schepen van dezelfde rederij. 'Hup, contact gelegd met beide kapiteins om ze voor te stellen even naast elkaar te varen voor de foto van het jaar. Daar zijn ze bij die rederij blij mee, hoor.' Bij een superjacht heb je weer een ander probleem. Als die te snel vaart, trekt het in het water een kuil en lijkt het jacht op de foto ronder. 'Dan vraag ik via de marifoon of ze langzamer willen varen, zodat de lijn van het schip beter tot haar recht komt. Dat is esthetischer.'
Over esthetiek gesproken: wat doet hij aan nabewerking? Want zijn foto’s zijn prachtig, bijna te mooi om waar te zijn. Daar doet Herman niet geheimzinnig over: hij schiet alles in RAW, waarna het nabewerken van de fotobestanden meer tijd kost dan het fotograferen zelf. 'Ik optimaliseer al mijn foto’s. Daarbij kijk ik goed naar de niveaus, schaduwen en hooglichten. Op die manier laat ik de nuances tijdens de opname niet verloren gaan.' Ook heeft hij geen moeite met wijzigingen en correcties. Roeststreep wegwerken? Geen probleem. De naam van het schip veranderen? Komt in orde. 'Waar mijn grens ligt? Nou, ik heb meegemaakt dat ik het schip een andere kleur moest geven. Dat heb ik niet gedaan, maar ik heb er geen bezwaar tegen. Ook heb ik eens het verzoek gehad een zeiljacht in de grauwe Noordzee te verplaatsen naar de Middellandse Zee. Ook niet gedaan.'
Wanneer Herman vrij werk maakt, en dat is vooral stormfotografie of natuurfotografie van de Wadden, dan houdt hij zich achter de computer in. Dan probeert hij de situatie zoals hij die aantreft tijdens het fotograferen zoveel mogelijk te benaderen. 'Ik zoek wat ik vanuit de lucht heb gezien. Ik zoek de werkelijkheid zoals die was. Als het grauw weer is en het regent pijpenstelen, dan doe ik niet alsof het zonnetje schijnt. Daarom is het belangrijk dat ik het nabewerken zelf doe. Een collega kan dat niet voor mij doen, omdat hij er niet bij was toen de foto werd geschoten.'
Verrassend is het antwoord van Herman op de vraag wat hij precies onder ‘luchtfotografie’ verstaat. Voor hem is dat het vogelperspectief, in zijn meest extreme vorm. Dan: 'Het mooiste is het driedimensionale aspect. Als je vanaf de grond fotografeert, kan je door een ladder te pakken hooguit een meter omhoog. Maar in een vliegtuig zijn de hoogtes onbeperkt. Bedenk dat de hoek van een foto het succes bepaalt. Ik krijg dan ook steevast als reactie op een foto: ‘Wat apart om dat eens vanuit de lucht te zien.’ Het werpt een totaal ander licht op soms overbekende objecten. En dan fotografeer ik ook nog eens schepen op volle snelheid. Dat zie je zelden vanaf het land. Dat maakt, denk ik, mijn foto’s zo bijzonder, bijna uniek.'
Herman IJsseling, Texel (1964)
Herman IJsseling – Flying Focus – fotografeert in opdracht, maar ook freelance en geeft kalenders en fotoboeken uit. Zoals uitgaven over de offshore-, olie- & gasindustrie, de offshore-windenergiesector en een vuurtorenkalender, maar ook natuuropnamen in kalenders en boeken over de Wadden. Al deze producten zijn te zien en te bestellen via de website. www.flyingfocus.nl
In de cameratas van Herman
Ik werk met de Canon 5Ds, daar heb ik er twee van. Deze combineer ik met de volgende objectieven, de Canon 24-70 f/2,8L II USM en de Canon EF 70-200 mm f/2,8L IS II USM.
Meer over Herman IJsseling en zijn werk vind je hier.
Beelden bij dit artikel: © Herman IJsseling
Lees ook: Canon EF 70-200mm f/2.8L IS III USM
Dit verhaal, geschreven door Cees Visser, was eerder al te lezen in DIGIFOTO Pro 4.2018. Wil je deze, of andere edities na bestellen? Dan kan via deze weg.
Lees ook: NiSi ambassadeur Michel Lucas
Lees meer
