Terugkeer van analoge fotografie onder jongeren
Analoge fotografie wordt vaak bekeken door een roze bril: de magie van het rolletje, het wachten tijdens het ontwikkelen en natuurlijk de kenmerkende geur van de donkere kamer. Maar wie in de jaren ’80, ’90 of zelfs daarvoor actief fotografeerde, weet dat die romantisering met een korreltje zout genomen mag worden. Rolletjes waren duur, met maximaal 36 opnames, en een verkeerde belichting betekende een verloren beeld. Toch zien we dat, ondanks deze mindere kanten van het vak, vooral jongere fotografen teruggrijpen naar analoog. Niet vanwege het gemak, maar om de beleving, de focus en de vertraging.
De goede oude tijd was niet perfect
De roze bril zetten we even af en kijken, zo objectief mogelijk, naar wat analoge fotografie werkelijk is. Analoog fotograferen vraagt om discipline en voorbereiding – of dat nu gaat om het kennen van belichtingstheorie of om zorgvuldig plannen. Van tevoren moet je weten welke filmrol je gebruikt en welke belichting die nodig heeft om goed tot zijn recht te komen. Door technische beperkingen – die in het latere analoge tijdperk grotendeels werden weggewerkt – moest je goed worden in scherpstellen, licht meten en nadenken voordat je afdrukte. Elke opname telde, al was het maar omdat filmrolletjes toen én nu prijzig zijn.
Ik zal de laatste zijn die de charme van film ontkent. Maar als filmfotograaf ken ik de frustraties maar al te goed. Het proces van film kopen, ontwikkelen en afdrukken duurde langer dan digitaal werken. Natuurlijk kost een digitale camera veel geld, maar daarna kun je in principe eindeloos foto’s maken. Bij film gaat er weleens iets mis: een verkeerd belichte rol, een fout in de ontwikkeling, of een stofje op je negatief tijdens het scannen – allemaal frustraties die elke analoge fotograaf herkent.
Digitale fotografie heeft het proces niet alleen makkelijker, maar ook toegankelijker gemaakt. Iedereen met een camera kan experimenteren, en tegenwoordig heeft vrijwel iedereen een camera op zak. Voeg daar een nabewerkingsprogramma aan toe, en je kunt al snel indrukwekkende resultaten behalen. Toch neemt dat gemak ook iets weg: de noodzaak tot aandacht, het echt kijken, het begrijpen van licht en belichting.
De terugkeer van analoge fotografie
Dat analoge fotografie bezig is met een ware comeback zal niemand ontkennen. Net als bij andere kunstvormen die we de afgelopen decennia hebben gedigitaliseerd – denk aan vinyl of filmprojectie – groeit de waardering voor het fysieke en ambachtelijke proces. De verkoop van filmrolletjes stijgt, en bedrijven als Kodak en Fujifilm spelen daarop in door klassieke emulsies opnieuw uit te brengen. Deze heropleving wordt vooral gedreven door jonge fotografen die teruggrijpen naar de charme van traagheid en onvoorspelbaarheid.
Hashtags als #filmisnotdead en #shootfilmstaybroke hebben miljoenen vermeldingen op sociale media. Film is daarmee een statement geworden tegen digitale overdaad – al is het natuurlijk ironisch dat die boodschap vooral via digitale platforms wordt verspreid.
De zoektocht naar authenticiteit is duidelijk voelbaar. Film wordt vaak geassocieerd met echtheid: de organische korrel, de zachte kleuren, de kleine imperfecties. Voor velen voelt dit als een verademing in een gladgestreken visuele cultuur. Veel mensen grijpen terug naar film vanwege de esthetiek, maar ook om de rust en aandacht die het proces afdwingt.
Lessen van analoog voor de digitale generatie
Is analoog beter dan digitaal? Dat hangt af van wie je het vraagt. Net zoals analoge fotografen veel kunnen leren van digitale workflows, kunnen digitale fotografen iets opsteken van de analoge werkwijze. Probeer eens te fotograferen alsof je camera maar 36 opnames heeft. Dat dwingt je om keuzes te maken, te anticiperen en écht te kijken. Het helpt je focussen op wat er toe doet.
Voor analoge fotografen ligt er juist een kans in nabewerking. Natuurlijk kun je denken: “Ach joh, het is ontwikkeld, dus het is goed zo.” Maar ook scans kun je bewerken – juist daar ligt ruimte voor creatieve ontwikkeling. De grootste les: niet alles hoeft perfect te zijn. Fouten kunnen schoonheid bevatten.
Waarom vooral jongeren teruggrijpen
Veel jongeren ervaren een zekere disconnect met de digitale wereld, en zoeken iets tastbaars om die afstand te overbruggen. Analoog werken voelt ambachtelijker, eerlijker en onderscheidender. Het proces heeft bijna iets ritualistisch: film laden, doorspoelen, de klik, weer doorspoelen, en uiteindelijk het ontwikkelen. Dat ritueel creëert een dieper gevoel van betrokkenheid dat digitale fotografie vaak mist.
Voor veel jonge fotografen is film een vorm van verzet tegen snelheid, algoritmes en constante prikkels. In een wereld waarin alles direct beschikbaar is, biedt film juist het tegenovergestelde: traagheid, spanning en voldoening met vertraging.
Conclusie
Vroeger was het niet per se beter, maar zeker wel anders. Film dwingt tot aandacht, keuzes en vertraging. In een wereld vol schermen en onmiddellijke prikkels is analoge fotografie een oefening in geduld en bewust kijken. Niet omdat het perfect is, maar juist omdat het dat niet is. Film leert ons weer kijken – met aandacht, rust en waardering voor het onvoorspelbare.
Lees meer
