Ruimtevaartfotografie in detail: Christian Voigt
Fotograaf Christian Voigt kiest niet voor de weg van de minste weerstand. Zijn projecten zijn groots en meerjarig. Zijn serie LUNAR bestaat uit fascinerende beelden op groot formaat van oude astronautenpakken en ruimtevaarttechniek uit de analoge tijd. Een gesprek over een persoonlijke fascinatie, de uitdagingen van zijn werkwijze en schroefjes, boutjes en glimmende materialen.
Tekst: Jasper van Bladel Fotografie: Christian Voigt
De jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, dat is niet eens zo lang geleden toch? Vijftig, zestig jaar. Maar stel je nu eens een auto voor uit die tijd, of een telefoon. Dat waren bijna prehistorische dingen als je ze vergelijkt met hoe een auto of een smartphone er anno 2024 uitziet. Internet? Nooit van gehoord. Airbags? Idem. Zelfs vliegtuigen waren pas net geëvolueerd tot enigszins beschaafde apparaten waarin je niet het idee had je leven te wagen bij iedere vlucht. Als je dat allemaal bekijkt, dan is het eigenlijk bijna onvoorstelbaar dat er in die tijd ook al mensen de ruimte in gingen. Want dat was natuurlijk dé fascinatie van de jaren zestig, niet voor niets zag je die ‘space age’ overal in terug, van meubels tot mode en van kunst tot muziek. De mensheid wilde vooruit, de ruimte in. Want wat was er allemaal nog te ontdekken? Amerika en Rusland zetten in die tijd alles op alles om die race te winnen. Alle technieken die daarvoor nodig waren die moesten toen allemaal nog uitgevonden worden. En dat gebeurde ook. Ultramodern en vooruitstrevend, maar als je er met de huidige staat van de techniek naar terugkijkt was het allemaal behoorlijk houtje-touwtje en moet het als astronaut een behoorlijk spannende tijd zijn geweest. Wat dat betreft was het precies zo als met de ruimtevaarder uit het nummer Space Oddity van David Bowie; heelhuids terugkeren was bepaald geen zekerheid.
Het is die spannende en baanbrekende tijd die fotograaf Christian Voigt heeft uitgekozen als thema van zijn meest recente fotoserie LUNAR. In een tijdsbestek van ongeveer vijf jaar is hij heel de wereld over gereisd om nog bestaande relieken en objecten uit die bepalende jaren tot in het kleinste detail vast te leggen met zijn grootformaat-camera.
Spoetnik tot Space Shuttle
Christian: ‘Tot waar is de mens in staat? Leven we in de toekomst op Mars? Ik ben gefascineerd door de wil van de mensheid om te ontdekken. Mijn werk start altijd met een bepaalde interesse of fascinatie en deze werd gaandeweg de tijd steeds sterker. Met name vond ik die eerste jaren - de ‘’race to space’’ buitengewoon interessant. Grofweg van Spoetnik tot Space Shuttle. Toen ik mezelf nog meer in de materie ging verdiepen zag ik steeds nieuwe en verrassende elementen aan de techniek uit die tijd. Hoe meer research ik deed, hoe meer ik wilde zien en wilde fotograferen. Toen dacht ik, dit zou weleens een mooie serie kunnen zijn. Maar dan komt het: Hoe kan ik deze zaken fotograferen op een manier waarop mensen opnieuw naar het onderwerp kunnen kijken? Want mensen hebben alles natuurlijk al gezien, ik laat ze in principe niet iets nieuws zien.’
Vandaar dat Christian deze aanpak heeft gekozen, waarbij het detail centraal staat en de pakken en instrumenten tegen een donkere achtergrond zijn gefotografeerd zodat de focus écht op het onderwerp komt te liggen. Daarbij zijn de beelden van Christian (als je ze in het echt ziet) enorm groot en kun je als je er dicht bij staat elk detail goed zien. Christian: ‘In mijn foto’s zie je elk klein detail, elk schroefje en elk radertje. Ik probeer je zo dichtbij mogelijk te brengen, dichterbij dan je bijvoorbeeld in een museum kunt komen. Ik hoop dat mensen beter gaan kijken door mijn beelden, met meer aandacht en interesse. Als kunstenaar kun je mensen op een andere manier naar een onderwerp laten kijken. Wat ik mooi en interessant vind, is om wetenschap in contact te brengen met kunst. Normaal gesproken zijn het gescheiden werelden, maar ik heb ervaren dat als je ze combineert het nieuw licht schijnt op zowel de wetenschap als de kunsten.’
Ruimtefotogragie uitdaging
Het idee was er, maar de uitvoering bleek best wel een grote uitdaging te zijn. Deze voorwerpen en relieken zijn enorm waardevol en zeldzaam en ook zijn ze zonder uitzondering in musea en collecties van bijvoorbeeld de NASA te vinden. Geen instanties waar je zo even binnenstapt met een camera. ‘De bureaucratische kant van het verhaal is altijd de grootste uitdaging, zeker bij deze serie. Ze willen alles weten. Wie komt er, wat voor camera wordt er gebruikt, is er extra licht? Zeker in Amerika - waar de NASA natuurlijk zit - moet zo’n shoot altijd ook nog verzekerd worden, want je wilt natuurlijk niet dat er tijdens het fotograferen iets met deze onvervangbare items gebeurt. Als je in Amerika op zo’n belangrijke of publieke plek wilt fotograferen, dan moet dat verzekerd worden tegen enorme bedragen. Ik kan me herinneren dat we een dag fotograferen eens moesten verzekeren voor een bedrag met 8 cijfers. Dat voelt ontzagwekkend en ook wel een beetje overdreven, maar zo werkt het nu eenmaal. Je zult begrijpen dat het regelwerk allemaal heel veel werk en tijd kost. Het duurt en het duurt, dus zo’n productie is al snel een meerjarenplan. Deze hele operatie heeft me uiteindelijk dus ook een aantal jaren gekost. Maar dat was vooraf duidelijk en dan voelt dat niet als een probleem. Eigenlijk ben ik niet echt een geduldig persoon, maar dit werk heeft me wel geleerd om de tijd te nemen en me daarbij neer te kunnen leggen.’
Technisch
‘Ik werk met een oude technische camera - een ALPA - en combineer deze met een digitale back. Dat werkt erg prettig. Het hele proces kost veel werk, want ik maak een heleboel foto’s - reeksen met andere diafragmawaardes om te zorgen om alles goed scherp en goed zichtbaar te maken. Dat is nodig om alles zo goed mogelijk te kunnen belichten en achteraf combineer ik al deze verschillende elementen uit de beelden om tot één goed beeld te komen. In sommige foto’s voeg ik ook nog elementen toe, bijvoorbeeld omdat een vizier van een helm zo heftig reflecteert dat je mij en mijn camera ziet staan. Een oplossing is om daar dan een ruimtelandschap in te zetten. Je ziet dan wat de persoon in het ruimtepak gezien heeft toen hij of zij op avontuur was. Dat brengt de kijker ook meteen in het pak, in plaats van er buiten. Die beelden zijn overigens echte en oude beelden uit de ruimte, dus ook dat klopt met het tijdsbeeld.’
‘Al met al is het een erg technisch proces, precisiewerk. Ik heb nooit goed licht, want ik moet het doen met de lichtomstandigheden in de musea. Ook heb ik vaak te maken met weerspiegelingen en moeilijke materialen in combinatie met het aanwezige licht. Al mijn werk is gemaakt bij het licht dat ter plaatse aanwezig is. Er zijn momenten dat ik zou willen dat ik extra licht mee zou kunnen nemen, dat zou mijn leven een heel stuk gemakkelijker maken. Maar dat willen ze niet in musea, dat zijn behoorlijk gecontroleerde omgevingen. Het is de enige manier, je moet je aan de regels houden.’
Het maken van de serie LUNAR was dus een langdurig en veeleisend project. Zoals dan bij iedereen gebeurt gaat de magie en de spanning die het initieel had er een beetje af. Zo ook bij Christian: ‘Je ziet die beelden zo vaak en zo diepgaand, dat je ze bijna niet meer kunt zien. Maar toen ik ze voor het eerst op groot formaat zag kwam die magie gelijk weer terug. Want dan pas zie je alle kleine details en lijkt het nog onvoorstelbaarder wat ze in die tijd allemaal voor elkaar hebben gekregen.’
Paplepel
‘Ik kom uit een familie van uitgevers en fotografen, maar ik heb film gestudeerd in Vancouver. Dat heeft mijn liefde voor beeld natuurlijk aangewakkerd. Maar fotografie heeft ook altijd in mijn familie een grote rol gespeeld. Zo fotografeerde mijn oma ook al veel, er is een mooie collectie amateur-foto’s in de familie gemaakt rond 1900. Ik ben opgegroeid met camera’s om me heen, dus de appel valt niet ver van de boom. Zelf heb ik ook geen fotografie-opleiding gehad en dat vind ik niet erg. Niet dat onderwijs slecht is, maar het technische aspect kun je gewoon leren door middel van veel oefening, maar je oog dat moet je toch echt zelf ontwikkelen. Er is een paar zaken dat moet samenvallen om een goede foto te maken, maar een groot deel van die zaken heeft meer te maken met gevoel en met het oog van de fotograaf dan met een afgeronde vooropleiding.’
‘Echte voorbeelden in de fotografiewereld heb ik niet. Hoe graag ik ook naar werk van anderen kijk, hoe meer het me duidelijk maakt dat ik toch liever een bepaalde afstand behoud. Je wilt een eigen stijl ontwikkelen en houden. Natuurlijk gebruik je als fotograaf allemaal dezelfde ingrediënten, maar iedereen heeft toch zijn eigen geheime ‘kruiden’ die je werk uniek maken. Het gaat daarom ook helemaal niet om de camera of de waarde van je apparatuur. Een dure camera maakt niet automatisch mooie foto’s. Natuurlijk moet je goed materiaal hebben om kwalitatief werk te maken, maar het is niet de essentie. Dat is iets dat ik zelf ook moest leren, maar uiteindelijk gaat het toch gewoon om je eigen oog en je eigen ideeën.’
Biografie
Christian Voigt (München, 1961) studeerde in Berlijn en Vancouver en was werkzaam in de film-
en uitgeverijsector. Als gepassioneerd fotograaf ontwikkelde hij een unieke beeldtaal en techniek
en trok al vroeg de interesse van kunstinstellingen, recensenten en verzamelaars. Zijn autonome
werk is gepresenteerd in Amsterdam, Basel, Dubai, Londen, Los Angeles, Madrid, Miami, Milaan,
New York, Parijs en Saint-Tropez (Artsy – Christian Voigt). De kunstenaar woont en werkt in Hamburg en Zuid-Frankrijk.
Expositie
Wanrooij Gallery in Amsterdam presenteert van 25 oktober 2024 tot en met 25 januari 2025
een solo-expositie van de Duitse kunstfotograaf Christian Voigt. De galerie toont een
selectie uit zijn nieuwste serie LUNAR met fascinerende, groot formaat foto’s van
iconische astronautenpakken en intrigerende ruimtevaarttechniek uit de Verenigde Staten
en Rusland.
Lees meer
