Patricia Ribas herinterpreteert koloniaal verleden

6 mei, 2025 - 14:00

Door: Redactie DIGIFOTO Pro 238

Met de tentoonstelling Balbúrdia presenteert Gallery WM in Amsterdam nieuw werk van de Braziliaans-Nederlandse kunstenaar en filmmaker Patricia Werneck Ribas. Deze solotentoonstelling onderzoekt de nalatenschap van het Nederlands kolonialisme in Brazilië aan de hand van collage en film. Ribas herschikt historische bronnen en confronteert zo het hardnekkige, vaak geromantiseerde beeld van Nederlands Brazilië.

Koloniale beeldvorming opnieuw gelezen

De tentoonstelling richt zich op de Nederlandse bezetting van Noordoost-Brazilië (1624–1654), een periode die in veel Braziliaanse geschiedschrijving wordt voorgesteld als een tijd van vooruitgang en tolerantie. Ribas stelt deze interpretatie ter discussie. Ze herstructureert koloniale schilderijen van o.a. Albert Eckhout en Frans Post, die toentertijd het Europese beeld van Brazilië bepaalden en zo bijdroegen aan een visueel koloniaal narratief.

Essayfilm als poëtisch tegenbeeld

Centraal in de tentoonstelling staat de essayfilm Para M (“Aan M”), waarin een poëtische vrouwenstem een denkbeeldige dialoog aangaat met Johan Maurits van Nassau-Siegen, gouverneur van Nederlands Brazilië. De film koppelt archiefbeelden aan hedendaagse opnames uit Recife en onthult de blijvende inscripties van kolonialisme in het Braziliaanse stadsbeeld. De letter "M" verwijst niet alleen naar Johan Maurits, maar ook naar het brandmerk voor tot slaaf gemaakten onder zijn bewind.

Collage als visueel verzet

Naast film werkt Ribas met collage. Door botanische tekeningen, etnografische studies en stadsbeelden te fragmenteren en opnieuw te combineren, ontstaat een beeldtaal die de orde van het koloniale narratief doorbreekt. Balbúrdia (Portugees voor chaos of wanorde) staat voor deze strategie van visueel verzet. De tentoonstelling weigert sluiting of verzoening en opent ruimte voor complexiteit, strijd en herinterpretatie.

Internationaal erkend en urgent

Patricia Werneck Ribas is actief op het snijvlak van beeldende kunst, film en archiefonderzoek. Ze stelde eerder tentoon in o.a. het Eye Filmmuseum, Museum De Pont, het Stedelijk Museum Amsterdam en internationale filmfestivals in Reykjavik, Parijs en Beijing. Haar werk levert een actuele bijdrage aan het debat over postkoloniale representatie en artistieke reconstructie van geschiedenis.