Nederland festivalland door de ogen van Eddo Hartmann

Tekst: Marijn Ruhaak | Beeld: Eddo Hartmann  

Document Nederland is een project van het Rijksmuseum waarbij elk jaar een andere maatschappelijke verandering centraal staat. Voor elke editie wordt een fotograaf gevraagd om zijn persoonlijke visie en interpretatie van de samenleving te tonen. Het doel is om zo een historisch beeld te creëren van de hedendaagse cultuur zodat we in de verre toekomst weten wat er in deze tijd speelde. Het zijn niet de minste fotografen die in het verleden Document Nederland hebben gemaakt. ‘Ik was dan ook zeer vereerd toen ik hoorde dat mijn naam bij de curatoren circuleerde’, vertelt Eddo. ‘Het is best spannend om voor zoiets groots gevraagd te worden. Niet alleen omdat je werk in het Rijksmuseum hangt, maar ook omdat het daarna het archief ingaat.’ Eddo was inderdaad de uitverkorene. Zoals elk jaar stond het thema vast. ‘Festivals’, lacht Eddo. ‘Daar schrok ik wel even van. Ik ben niet zo van de vliegende olifanten en bombastische beelden. Ik heb juist een hele eenvoudige beeldtaal. Waarom wilde ze mij?’ Precies om die reden: festivalfoto’s zijn er al genoeg. ‘Ze wilden juist iets anders, een stijl die bij het museum past.’ 

‘Ik ben niet zo van de vliegende olifanten en bombastische beelden’ 

Gelukkig kreeg Eddo een jaar de tijd om zijn serie te maken. ‘Ik kon lang over de uitvoering nadenken. Maar ik weet ook: je kunt nog zoveel achter je laptop bedenken, het gaat om de uitwerking. Daarom besloot ik eerst maar eens wat festivals te bezoeken. Ik ben helemaal geen festivalganger dus er viel een hoop te ontdekken.’ Zijn eerste festival was Milkshake. Drie dagen lang haalde Eddo alles uit de kast om uit te vinden wat er fotografisch mogelijk was. ‘Ik heb me suf gefotografeerd’, lacht hij. ‘Analoog, digitaal, met en zonder flits, ik wilde alles uitproberen om te zien wat werkt.’ Het resultaat van zijn pilot werd door het museum met enthousiasme ontvangen. ‘Met die bevestiging kon ik het festivallandschap verder gaan verkennen.’ 

Enorme industrie 

Eddo’s eerste ontdekking: het festivalleven is behoorlijk overheersend. ‘Ik kan redelijk introvert zijn dus ik moest wennen aan al die mensen. Daar stond ik dan als nuchtere bezoeker tussen feestgangers die met een slok of pil op voor mijn camera gingen hangen. Ik heb meerdere keren achter mensen aan moeten rennen omdat ze het grappig vonden om met mijn spullen aan de haal te gaan’, zegt hij. ‘Maar wat mij nog het meeste verbaasde was de enorme industrie die er achter deze festivals schuilgaat. Ons kleine land heeft meer dan duizend festivals per jaar. Dat is echt heel veel.’ 

Eddo kon moeilijk alle festivals in beeld brengen. Dat was ook niet zijn bedoeling. ‘Ik besloot me te richten op de grote outdoor festivals Daar gebeurt iets heel bijzonders’, legt hij uit. ‘Je verwacht dat het een grote modderbende wordt, maar niets is minder waar. In mum van tijd worden weilanden en natuurgebieden omgetoverd tot een miniatuurstad, compleet met kunststof bestrating, allerhande voorzieningen en een tijdelijke munteenheid. Dat zegt iets over ons land en onze tijd. Kennelijk maakt het boeren niet uit of ze geld verdienen door vee te houden of door hun land te verhuren aan festivalorganisaties.’  

‘Ons kleine land heeft meer dan duizend festivals per jaar. Dat is echt heel veel.’ 

Nieuw perspectief  

Met de landschappen als decor, kon Eddo met zijn unieke beeldtaal de hedendaagse festivalcultuur vereeuwigen. Anders dan de doorsnee festivalfotograaf, liet hij de grote podia en artiesten links liggen. ‘Als ik de grootsheid van de feesten en de spetterende shows had gefotografeerd, had mijn werk niets toegevoegd aan wat er al is. Mijn opdracht was om een nieuw perspectief te laten zien’, verklaart hij. In Eddo’s Document Nederland draait het om de individuele festivalganger die er in de stroom van de menigte soms wat verloren bij staat. Plat geregend in de rij voor een goodiebag of volledig in hun element in hun eigen bubbel. Ze zijn opgenomen in het decor van de Nederlandse evenementenindustrie, maar toch geïsoleerd.  

Het idee om de ingetogenheid van de individuele festivalganger uit te vergroten, nam Eddo letterlijk. ‘Ik heb extreem lange belichtingstijden gebruikt’, vertelt hij. ‘Zo trekt de massa als een vage streep voorbij en krijg het individu de volle aandacht. De hoofdpersonen heb ik ingeflitst zodat ze bevroren zijn in de menigte.’ Het resultaat zijn magisch-realistische soms vervreemdende beelden. ‘Zo vormt de serie een mooi contrast met de klassieke kunst uit de collectie van het Rijksmuseum.’  

Document Nederland is tot 12 januari 2025 te zien in Rijksmuseum Amsterdam. Daarna krijgen Eddo’s beelden een plekje in het archief van het museum. Tegelijkertijd met de tentoonstelling is Document Nederland Junior te zien in de Fotogalerij. Dit is een jaarlijkse fotowedstrijd voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs en mbo-studenten. Het thema is gelijk aan de opdracht die Eddo kreeg.  

Eddo Hartmann (1973) 

Documentairefotograaf Eddo is bekend om zijn beelden van architectuur en stedelijke ruimtes. Na een start als commercieel fotograaf, richtte hij zich op documentaire projecten, zoals ‘Setting The Stage | North Korea’, waarin de communistische hoofdstad Pyongyang wordt vastgelegd. Zijn werk, dat de impact van menselijke activiteit op het milieu vastlegt, is wereldwijd geëxposeerd en gepubliceerd. Hij heeft verschillende prijzen gewonnen, waaronder in 2013 de eerste prijs in de categorie landschap bij Sony World Photography awards voor zijn serie ‘The Sacrifice Zone’. In 2018 won hij de Lensculture Exposure Award. Eddo werkt als freelancefotograaf in Amsterdam en geeft daarnaast workshops en lezingen. 

Laat je inspireren op zijn website: https://www.eddo-hartmann.com
of via zijn Instagram: @eddohartmann
Ontdek zijn eerdere documentatie van de gevolgen van nucleaire tests in Kazachstan in het project The Sacrifice Zone.

(Zelfportret Eddo Hartmann)