Multimediaal project ‘De 11 stemmen van Srebrenica’ van start
Hoe leef je verder met een oorlogsverleden, in een maatschappij die jouw verhaal niet kent, niet begrijpt of misschien zelfs niet wil zien? En wat kunnen we van deze mensen leren als we naar hen luisteren? Via de podcast De 11 stemmen van Srebrenica en de bijbehorende tentoonstellingen in Utrecht en Vught krijgen deze verhalen een blijvende plek in de Nederlandse geschiedenis en wordt het bestaande beeld verdiept en verbreed.
Op 11 juli 1995 neemt het Bosnisch-Servische leger de stad Srebrenica in, na een langdurige belegering. De VN roept Srebrenica uit tot een ‘safe area’, maar die bescherming faalt en de troepen van generaal Ratko Mladic vermoorden ten minste 8372 mensen, voornamelijk mannen en jongens. Meer dan 25.000 mensen worden gedeporteerd. De genocide in Srebrenica is de grootste oorlogsmisdaad die sinds de Tweede Wereldoorlog in Europa plaatsvond. In Nederland leven momenteel ruim 62.000 Bosnische Nederlanders, die deze geschiedenis in verschillende generaties met zich meedragen.
De 11 stemmen van Srebrenica wil hun stemmen laten horen en versterken. Het fundament van dit multimediale project bestaat uit een elfdelige podcast-serie, gemaakt door genocide-expert en overlevende Alma Mustafić en journalist en Balkanexpert Marjolein Koster, waarin Bosnische Nederlanders hun persoonlijke verhaal vertellen. Deze serie wordt uitgebracht door OVT, het geschiedenisprogramma van de VPRO op NPO Radio 1. Vanaf 22 juni zijn drie afleveringen daar te beluisteren, het geheel wordt op 21 juni gelanceerd op alle podcast-apps.
Kunstenaar Elma Čavčić, De 11 stemmen van Srebrenica, ©Robin de Puy
Coffee time with the neighbors turned into big tea, 2024, acrylverf op linnen, 200 x 150 cm, © Elma Čavčić
Tentoonstelling FOTODOK
De gelijknamige tentoonstelling in FOTODOK Utrecht (3 juli t/m 14 september) verbeeldt fragmenten uit de podcast via installaties, met voorwerpen, fotografie, film en materiaal uit nieuwsarchieven. Onder meer te zien zijn beelden uit de serie van gerenommeerd fotograaf en filmmaker Robin de Puy, waarin zij elf mensen portretteert van wie het leven is getekend door de Bosnische genocide. Daarnaast is er werk van kunstenaar Elma Čavčić, wiens verhaal ook te beluisteren is in de podcast: met levensgrote schilderijen maakt zij de dagelijkse gevolgen van oorlog zichtbaar. Haar moeder vluchtte in 1995 door de bossen, met Elma als baby, op zoek naar veiligheid. In het gezin werd weinig gepraat over hun geschiedenis, wat de kern vormt van Elma’s kunstenaarsschap: ze ziet kunst als een manier om verhalen te bewaren, die anders dreigen te verdwijnen.
Open call
In samenwerking met Studio Camera en media-archief Beeld & Geluid schreef FOTODOK een open call uit. Beeldmakers werden uitgenodigd om voorstellen in te dienen die de beeldvorming rondom de genocide bevragen, met bijzondere aandacht voor Bosnisch-Nederlandse stemmen. In de tentoonstelling in Utrecht zijn de winnende inzendingen te zien:
Nicole Segers, met het cahier Srebrenica, denkraam voor herinnering, dat de context schetst waarin de genocide kon plaatsvinden. Ze reflecteert op de ervaring van toen, de gevolgen van oorlog, van polarisatie en ontmenselijking, en de betekenis daarvan voor het heden.
Anita Karabašić presenteert in Maar wie zal ons geloven? / A ko će nama vjerovati? haakwerken, gebaseerd op fragmenten uit het media-archief van Beeld & Geluid. Door het gebruik van haakwerk vertraagt ze en rekt de tijd van een enkele videostill op; een kort moment van onachtzaamheid wordt zo een werk van reflectie op de elf fasen van genocide.
Tijdens het verdiepende programma TAFERELEN bij FOTODOK gaan kunstenaars, deelnemers en experts tijdens een diner in gesprek met het publiek. Het programma start eind augustus en onder anderen Liesbeth Zegveld en Kadir van Lohuizen zullen aansluiten.
©Anita Karabašić, Maar wie zal ons geloven? / A ko će nama vjerovati?, crochet patterns, geweren (2025)
De 11 stemmen van Srebrenica is een gezamenlijke productie van Alma Mustafić, Marjolein Koster, Robin de Puy, FOTODOK, OVT (VPRO) en Nationaal Monument Kamp Vught.
Als onderdeel van het multimediale project is van 26 juni t/m 26 oktober bij Nationaal Monument Kamp Vught een tentoonstelling te zien met werk van fotograaf en filmmaker Robin de Puy. Deze tentoonstelling toont een mix van portretten en beelden uit Bosnië en Herzegovina, aangevuld met korte documentaires.
Kijk voor meer info op 11stemmen.nl of volg het project op Instagram via @de11stemmenvansrebrenica.
Mede mogelijk gemaakt door het Vfonds, Mondriaan Fonds, K.F. Hein Fonds, Fonds 21 en Gemeente Utrecht.
Lees meer
