Martien Coppens tentoonstelling in Nuenen
Fotografie als venster op het Brabantse platteland
Sinds 22 maart is in Van Gogh Village Nuenen de tentoonstelling Zien met hart en ogen te zien, een uitgebreide ode aan het werk van Martien Coppens. Deze invloedrijke fotograaf, geboren in 1908 in Lieshout, groeide op als oudste zoon van een klompenmaker. Zijn afkomst en jeugd in het Brabantse platteland zouden zijn fotografische blik blijvend vormen. Coppens legde niet alleen vast wat hij zag; hij wilde doordringen tot de kern van mens en landschap.
De tentoonstelling brengt bezoekers dicht bij het leven en werken van Coppens, en toont hoe zijn beelden in dialoog staan met de schilderkunst van Vincent van Gogh. Net als Van Gogh vond Coppens schoonheid in eenvoud en waardigheid in het alledaagse, vooral in de levens van boeren en arbeiders.
Van eerste stappen naar meesterschap
Coppens begon in 1922 te fotograferen, op slechts 14-jarige leeftijd. Zijn vroege werk concentreerde zich op het landschap, de mensen en het dagelijkse leven in de Kempen en de Peel — regio’s die in die tijd nog grotendeels agrarisch en geïsoleerd waren. Na zijn studie opende hij in 1932 een portretatelier en fotozaak in Eindhoven, waarmee hij zijn vakmanschap verder ontwikkelde.
Hij werd vooral bekend door zijn iconische portretten van Brabantse boerenkoppen. In plaats van één enkele opname te maken, werkte hij vaak in series van twee tot wel tien foto’s van dezelfde persoon. Zo kon hij verschillende facetten van karakter en emotie vastleggen. Zijn streven was om voorbij het uiterlijk te kijken en “het wezenlijke in de mens ... de echtheid” zichtbaar te maken.
Verwantschap met Van Gogh
Veertig jaar na het vertrek van Vincent van Gogh uit Nuenen begon Coppens met fotograferen. Hoewel hun mediums verschilden — Van Gogh werkte met penseel en verf, Coppens met camera en licht — is er een duidelijke verwantschap in hun benadering van het platteland.
In Zien met hart en ogen zijn foto’s te zien die direct doen denken aan Van Goghs schilderijen, tekeningen en schetsen. Coppens legde het boerenleven, de huisnijverheid en het landschap vast op een manier die de hardheid én de poëzie van het bestaan in beeld brengt. Het spel van licht en schaduw, het ruwe karakter van gezichten en handen, en de aandacht voor textuur en detail roepen eenzelfde emotionele lading op als Van Goghs werk.
Het landschap als verteller
De landschapsfotografie van Coppens is meer dan decor; het is een verteller op zichzelf. Zijn opnamen van akkers, hooivelden en onverharde wegen ademen rust, maar ook de constante arbeid en strijd die het boerenleven kenmerkt. Vaak gebruikte hij een lage standpuntkeuze om het landschap een monumentale aanwezigheid te geven, terwijl wolkenluchten dramatische accenten toevoegden.
Door seizoensgebonden elementen — zoals besneeuwde velden, bloeiende heggen of natte akkers — vast te leggen, creëerde Coppens een visuele cyclus die het ritme van het plattelandsleven weerspiegelt.
Een fotograaf met een sociaal oog
Coppens’ werk getuigt van grote betrokkenheid bij zijn onderwerp. Hij fotografeerde niet op afstand, maar bevond zich midden in de gemeenschap. Zijn portretten tonen mensen niet als objecten, maar als individuen met een eigen waardigheid. De nabijheid van de geportretteerden verraadt een wederzijds vertrouwen, iets wat alleen mogelijk is wanneer fotograaf en onderwerp elkaar werkelijk kennen.
In de tentoonstelling wordt duidelijk hoe Coppens’ sociale bewogenheid samenkwam met zijn technische vaardigheden. Hij beheerste het gebruik van natuurlijk licht tot in de finesse, wist composities te bouwen die de blik van de kijker sturen, en gebruikte contrast en scherpte om emotie te versterken.
Tentoonstelling als dialoog
Zien met hart en ogen is niet alleen een terugblik op Coppens’ oeuvre, maar ook een uitnodiging om de verbinding tussen fotografie en schilderkunst te ervaren. Bezoekers krijgen de kans om de parallellen tussen zijn foto’s en Van Goghs werk zelf te ontdekken. Het naast elkaar zien van deze twee artistieke visies op hetzelfde onderwerp geeft inzicht in hoe beeldtaal en techniek de waarneming kleuren.
Daarnaast biedt de tentoonstelling context over Coppens’ leven en carrière, met achtergrondinformatie over zijn werkwijze, keuzes en invloeden. Originele afdrukken, vintage prints en zorgvuldig bewaarde negatieven tonen zijn werk in de kwaliteit en toon zoals hij het zelf bedoeld heeft.
Praktische informatie
Zien met hart en ogen: Martien Coppens (1908-1986) is nog te zien tot en met 15 september 2025 in Van Gogh Village Nuenen. Het museum is geopend van dinsdag t/m zondag, van 10.00 tot 17.00 uur.
Adres:
Van Gogh Village Nuenen
Berg 29, 5671 CA Nuenen
www.vangoghvillagenuenen.nl
Lees meer
