Henk van der Leeden: twee decennia Cuba

“O jee, Cuba? Armoede, dictatuur en onderdrukking. Ik ben echt de sigaar”, dacht freelance fotograaf Henk van der Leeden zestien jaar geleden, toen KLM hem vroeg om het land te fotografen. De Nederlandse vliegtuigmaatschappij wilde graag promotiemateriaal van Havana, de nieuwe bestemming van een partner-airline.

“Ik had weinig trek in een reis naar een streng, communistisch land. Ik zou een perskaart moeten aanvragen, waarna iemand mij de hele dag zou begeleiden en zou bepalen wat ik wel of niet mocht zien.” Toevallig hoorde Van der Leeden dezelfde dag een man in een café gepassioneerd over Havana vertellen. Zijn enthousiasme gaf de freelancer de doorslag om toch te vertrekken. “Twee weken later zat ik in het vliegtuig.”

Het Cuba van de Cubanen

Stoutmoedig, zonder perskaart op zak, schoot Van der Leeden op eigen gelegenheid toeristische kiekjes van Havana voor zijn opdrachtgever. Tussendoor fotografeerde hij het dagelijks leven op straat. “Mijn zwerftochten door Cuba leverden me vele spontane ontmoetingen op en brachten me dichter bij het echte, authentieke Cuba. Ik wilde het Cubaanse leven tastbaar maken.”

De zon en de warme, gastvrije bevolking deden gaandeweg het hart van de fotograaf smelten. “Ik leerde een vrolijk land kennen met toegankelijke, humoristische mensen. Ondanks de armoede en het politiek regime, zingen de mensen vrolijke liederen en dansen ze volop. Er wordt overal op het eiland muziek gemaakt. Voor veel Cubaanse gezinnen is muziek hun uitlaatklep om het zware bestaan te verzachten.”

Momentopnamen

De foto’s van Van der Leeden zijn een aaneenschakeling van toevallige ontmoetingen en situaties. “Ik ben een echte fotograaf van het moment. Ik zet niets in scène. Evenmin zet ik  mensen in een bepaalde pose.” Zijn onbevangen werkwijze leverde hem bijzondere beelden op. Trots is hij op de foto waarop twee Cubaanse boeren en een vrouw met kippen in hun handen op de motor met zijspan prijken. “Ik liep op een plattelandweg en ineens kwamen zij daar aanrijden. Zodra ik mijn camera op hen richtte, begonnen ze spontaan te lachten. Toen ze voorbij zoefden zag ik pas dat er ook nog een varken in de zijspan zat.”

Twee weken na zijn terugkomst in Nederland, vertrok Van der Leeden weer richting Cuba. Zo begon zijn reeks reizen naar het land van rum en salsa. Zijn bonte verzameling foto’s schetst een goed beeld van het land en haar bewoners in de laatste decennia. Het Volkenkunde Museum in Leiden toont tot en met 24 oktober 2010 ruim tachtig kleurenfoto’s uit zijn Cuba collectie.

Foto's © Henk van der Leeden