Generasi 3.0 en koloniale familiegeschiedenis

8 december, 2025 - 17:35

Door: Redactie DIGIFOTO Pro

In de tentoonstelling Generasi 3.0 – De verhalen die wij dragen onderzoeken negen fotografen hun koloniale familiegeschiedenis. Hun beelden openen een gelaagde visuele dialoog over identiteit, herkomst en collectief geheugen. Wat begint bij een familiealbum, groeit uit tot een confronterend en poëtisch portret van het Nederlands-Indische verleden en de manier waarop dit nog altijd doorwerkt in het heden.

Hoe negen fotografen hun verleden in beeld brengen

Wat gebeurt er wanneer fotografen hun lens richten op een verleden dat diep verweven is met koloniale structuren? In de tentoonstelling Generasi 3.0 – De verhalen die wij dragen onderzoeken negen fotografen, kunstenaars en makers hun koloniale familiegeschiedenis. Wat zij onthullen overstijgt het persoonlijke: het zijn gelaagde beeldverhalen over afkomst, identiteit, herinnering en de collectieve doorwerking van het koloniale systeem.

Herkomst als visuele drager

De deelnemende kunstenaars behoren tot de derde generatie: in Nederland geboren, met (groot)ouders afkomstig uit het voormalige Nederlands-Indië. Deze afstand in tijd biedt ruimte voor reflectie. Waar eerdere generaties zwegen of zich moesten aanpassen, kunnen zij vragen stellen, reconstrueren en betekenis geven aan wat is doorgegeven – soms expliciet, vaker stilzwijgend.

Voor hen is fotografie geen bewijs, maar een instrument. Een manier om een gevoel of echo tastbaar te maken. De camera wordt zo een gids door persoonlijke én gedeelde geschiedenis.

Familiealbums als vertrekpunt

Veel makers starten hun zoektocht bij het familiearchief. Zo gebruikt Ilvy Njiokiktjien een ruim honderd jaar oude foto als sleutel tot het verhaal van haar Chinees-Indonesische opa, die opgroeide in Den Haag – ver verwijderd van zijn geboortegrond. Fotograaf Sander Coers voedt een AI-algoritme met archiefbeelden, wat resulteert in ‘fantoomherinneringen’: fictieve doch vertrouwde beelden die balanceren op de grens tussen verleden en verbeelding.

Caja Boogers abstraheert het familieverleden door slechts fragmenten – een hand, een batikmotief – op doek weer te geven. Zo verbeeldt hij de gefragmenteerde aard van herinnering, waarbij wat ontbreekt net zo betekenisvol is als wat zichtbaar blijft.

Visuele confrontatie met economische sporen

De tentoonstelling legt ook systemische verbanden bloot. Fotografie fungeert hier als getuige van het economische geweld van het kolonialisme. Yara Jimmink onderzoekt de nootmuskaathandel op Banda en laat zien hoe Nederlands rijkdom en koloniaal geweld onlosmakelijk verbonden zijn. Ze werkt met gelaagde beelden waarin privéfoto’s en archiefmateriaal samensmelten tot een nieuw narratief.

Maarten Tromp richt zijn lens op Papua, waar zijn overgrootvader deelnam aan een Nederlandse expeditie in 1936. In plaats van koloniale triomf documenteert hij de relatie van lokale gemeenschappen met hun land – decennia later. Zijn fotografie vormt een stille aanklacht en visuele herwaardering van een perspectief dat zelden beeldvullend werd weergegeven.

Verlies, textiel en klank als geheugen

Soms schuilt het verhaal juist in wat verdwijnt. Miranda Devita Kistler verbindt erosie en herinnering via een verweerd fotoalbum, waarvan de inhoud langzaam wegspoelt door het water dat Java telkens weer treft. Ze presenteert haar werk op textiel, hangend in de ruimte, als symbool voor een geschiedenis die niet in steen gehouwen is, maar verweven met vergankelijkheid.

De broers Tyler en Sebastian Koudijzer reconstrueren hun Javaans-Surinaamse achtergrond via fotografie, spoken word en theater. Hun project De Gesuikerde Onderneming is zowel een eerbetoon als een confrontatie met het systeem van contractarbeid waarin hun voorouders verstrikt raakten. Tijdens de tentoonstelling wordt dit verhaal niet alleen gezien, maar ook gehoord – live op de openingsavond.

Geluid speelt ook een hoofdrol in het werk van Sekan, die de expositieruimte transformeert tot een auditieve installatie. Door muziek uit de Indonesische archipel en de diaspora samen te brengen – van protestmuziek uit West-Papoea tot Molukse rock – ontstaat een sonische tijdreis waarin erfgoed, verzet en gemeenschap doorklinken. Het luisterlandschap is geen achtergrondgeluid, maar een zelfstandig narratief.

Een gedeeld verleden, meervoudig verbeeld

Met Generasi 3.0 – De verhalen die wij dragen laat Fotomuseum Den Haag zien dat fotografie meer is dan beeldregistratie: het is een middel tot herinnering, heling én confrontatie. De tentoonstelling nodigt uit tot kijken én luisteren, tot begrijpen én bevragen. Gastonderzoeker Nienke Coers verwoordt het treffend:

“Mijn generatie kijkt met een nieuwe blik naar het koloniale verleden – niet als een afgesloten hoofdstuk, maar als iets dat nog altijd doorwerkt.”