Bijzondere landschappen van Chrystel Lebas in Huis Marseille

In 2011 vroeg het Natural History Museum in Londen Chrystel Lebas nieuw werk te maken rondom een intrigerende collectie anonieme glasnegatieven van het Britse landschap uit het begin van de 20e eeuw. Het project, dat dit jaar werd afgerond, leverde niet alleen een nieuw oeuvre op, maar ook de naam van de fotograaf: de glasplaten bleken te zijn gemaakt door de beroemde Britse botanist en ecoloog Edward James Salisbury (1886–1978). In de tentoonstelling worden Lebas’ foto’s en films gecombineerd met originele glasplaten, unieke herbariumbladen en persoonlijke documenten uit de collecties van het Natural History Museum en de Royal Botanical Gardens in Kew, waar Salisbury directeur was. De combinatie geeft een complex beeld van een schijnbaar ongerept landschap dat sterk aan ecologische veranderingen onderhevig is.

Verschillende betekenislagen

Chrystel Lebas (Salon de Provence, 1966) behaalde in 1997 haar MA Photography aan het Royal College of Art in Londen. Ze kreeg veel bekendheid met haar series Entre chien et loup (2004–2005), Blue Hour (2005–2006) en Études, Bel Val (2008–2009), die o.a. te zien waren in het Victoria & Albert Museum en The Photographers’ Gallery in Londen en het Musée de la Chasse et de la Nature in Parijs. Lebas groeide op in de afgelegen bossen van Zuid-Frankrijk. Haar vroege jeugd buiten, omringd door de geur van naaldbossen, de kracht van de mistral en de herinnering aan de langzaam invallende duisternis, heeft haar kunstenaarschap bepaald. Sinds zij zich twintig jaar geleden in Londen vestigde, keert ze telkens terug naar de natuur. Al wandelend reist ze door afgelegen natuurgebieden in Europa om het landschap en de manier waarop dat verbeeld is te onderzoeken. Lebas kijkt daarbij verder dan de picturale kwaliteiten van de schijnbaar ongerepte natuur; ze wil vooral de invloed van de complexe ontmoeting tussen mens en dier op het landschap blootleggen. Daarom kiest ze plekken waar de natuur zich door de samenloop van omstandigheden – menselijke aanwezigheid, ecologische processen, klimaatverandering – op een specifieke manier openbaart. De verschillende betekenislagen legt ze vast door over een langere periode, tijdens verschillende seizoenen, telkens terug te keren. De schemering, wanneer de natuur heel langzaam van kleur en sfeer verandert, is haar meest geliefde moment van de dag, dat ze via tijdsopnamen in haar panoramacamera vangt.

Wandelende duinen

Deze winter neemt Chrystel Lebas je in Huis Marseille mee op een van haar meest bijzondere en meest recente wandeltochten: in het voetspoor van Edward James Salisbury reisde zij de afgelopen vier jaar door Schotland en Norfolk, met een uitstapje naar Devon. Begin 20e eeuw trok Salisbury met zijn notitieboekje, botaniseertrommel en camera door Groot-Brittannië. Nauwkeurig legde hij landschap en flora vast op fragiele glasplaten die tot voor kort een verborgen en anoniem bestaan leidden in het Natural History Museum. Op deze foto’s, en op die van Chrystel Lebas 90 jaar later, lijken de eindeloze naaldbossen en ‘wandelende duinen’ van Schotland en Norfolk woest en ledig. Precies zoals de onwetende, romantische ziel zich die plekken voorstelt. In werkelijkheid staat de natuur daar onder scherpe controle van publieke en private natuur- en milieuorganisaties. Wandelend en speurend, gps bij de hand, heeft Lebas geprobeerd de exacte plekken te lokaliseren waar Salisbury stond toen hij zijn foto’s maakte. Het ging haar echter niet zozeer om een letterlijke vergelijking van het landschap van toen en nu, het ging haar er ook om haar eigen rol en visie als kunstenaar af te kunnen zetten tegen die van Salisbury als wetenschapper.

Ameland

Speciaal voor deze tentoonstelling heeft Chrystel Lebas ook een serie foto’s op Ameland gemaakt, dat net als de duin- en kustlandschappen die zij in Schotland (Arrochar en Culbin Sands) en Norfolk (Blakeney Point) fotografeerde, al eeuwenlang door natuurlijke, klimatologische en menselijke grillen voortdurend van vorm, plek en begroeiing verandert of dreigt te veranderen.

Bij de tentoonstelling verschijnt een boek vormgegeven door Hans Gremmen en uitgegeven bij Fw:Books, met teksten van Bergit Arends, Nanda van den Berg, Mark Spencer en Liz Wells.

Opening

De opening vindt plaats op zaterdag 10 december 2016 van 17 tot 19 uur in Huis Marseille, Keizersgracht 401, Amsterdam. De tentoonstelling zal geopend worden door Nanda van den Berg, directeur van Huis Marseille, en Dr. Mark Spencer, Scientific Associate Natural History Museum and Honorary Botany Curator of the Linnean Society of London.

Meer info: Huis Marseille