Sonja van Driel legt uit: kleurrijke achtergronden met gelfilters

Bij flitsfotografie is het de kunst om flitslicht en omgevingslicht op juiste wijze te laten samensmelten in een foto. Het hoofdonderwerp wordt belicht met de flitser terwijl de achtergrond wordt belicht met het aanwezige omgevingslicht. Meestal bestaat dat uit daglicht of kunstlicht of een combinatie van beide. De ene locatie is de andere niet. Als je de beschikking hebt over een aantrekkelijke fotolocatie, dan kun je daarvan profiteren door de interessante achtergrond in beeld te brengen. Anderzijds, als de locatie wat minder fotogeniek is, heeft dat een negatief effect op de foto. Maar zodra je die minder fotogenieke achtergrond een kleur geeft, ontstaat er iets bijzonders. Het kleuraccent zorgt voor een compleet andere sfeer in de foto.

Special effects met gekleurde gelfilters

Er is onderscheid te maken tussen gelfilters waarmee je de kleurbalans corrigeert en gelfilters voor speciale effecten.

^Nikon Gelfilters

Corrigerende gelfilters

De groene en oranje gelfilters worden door sommige fabrikanten gratis meegeleverd bij de aanschaf van een reportageflitser. In eerste instantie zijn deze niet bedoeld voor creatieve doeleinden, maar voor het creëren van een neutrale kleurbalans bij opnames met twee lichtbronnen met een verschillende kleurtemperatuur. De kleurtemperatuur van flitslicht licht is 5500 K (Kelvin) en die van kunstlicht circa 2800 K. Deze waardes liggen ver uiteen en zijn daardoor niet te mengen tot een neutrale kleurweergave. Het doel van corrigerende gelfilters is om het flitslicht en het kunstlicht in overeenstemming te brengen. Het groene filter wordt gebruikt als het aanwezige licht op de achtergrond van TL buizen afkomstig is. Dergelijke lichtsituaties zie je vaak in een sporthal. Door het groene filter op de flitskop te plaatsen, verander je het flitslicht van 5500 K naar dezelfde kleurtemperatuur als die van (de meeste) TL buizen, namelijk 2400 K. De kleurtemperatuur van beide lichtbronnen komen overeen. Door de witbalans in het menu van de camera in te stellen op tl-licht of op 2400 K, worden de kleuren in de foto normaal weergegeven. Het oranje filter is bedoeld om het aanwezige licht van gloeilampen te mengen met het flitslicht. Dergelijke lichtsituaties zie je vaak in een huiskamer of een restaurant. Door het oranje filter op de flitskop te plaatsen, verandert het licht uit de flitser van 5500 K naar dezelfde kleurwaarde als die van het licht van de gloeilamp, namelijk 2800 K. Je maakt als het ware een gloeilamp van je flitser. Daarmee is de kleurtemperatuur van beide lichtbronnen gelijk. Zet je nu de witbalans in het menu van je camera op Gloeilamp of op 2800 K, dan heb je één kleurtemperatuur met deze twee lichtbronnen, namelijk 2800 K. De kleuren in de foto worden normaal, oftewel zonder kleurzweem weergegeven.

Gelfilters voor speciale effecten

Gekleurde gelfilters zijn verkrijgbaar in een scala aan kleuren en zijn bedoeld voor speciale effecten. Je kunt het onderwerp of de achtergrond een specifieke kleur geven. Het is ideaal om witte of saaie achtergronden een kleureffect te geven, zodat die een stuk aantrekkelijker worden. Gelfilters zijn verkrijgbaar als kapje dat je op de flitskop klikt (duur in aanschaf ) of als doorzichtige kleurfolie die je met plakband op de flitskop bevestigt (budget aanschaf ). Deze foto is gemaakt door Jeroen van de Wetering tijdens een van de workshops Off-camera Flitsen van Sonja van Driel. Jeroen heeft hier drie losgekoppelde reportageflitsers en twee verschillende gelfilters gebruikt. De onderstaande lichtopstelling laat vanuit vogelperspectief zien hoe de flitsers zijn opgesteld voor het maken van de foto.
1: De flitser zonder gelfilter is het hoofdlicht  en belicht het model. De flitser staat op een statief en wordt gericht op het gezicht van het model.
2: De flitser met een blauw gelfilter op de flitskop is het invullicht voor de achtergrond. De flitser ligt op de grond en belicht vanuit de laagte de rechtermuur.
3: De flitser met een paars gelfilter op de flitskop is het andere invullicht. Deze staat op een statief in een kamer met geopende deur en belicht de linkermuur.

^Foto gemaakt met bovenstaande gelfilters opstelling. Door: Jeroen van de Wetering

Hoofdlicht en achtergrondlicht combineren

De flitsers waar de gekleurde gelfilters op bevestigd zijn kunnen de intensiteit lichter of donkerder maken door het verhogen of verlagen van de flitskracht. Naast de flitskracht hangt het effect op de achtergrond ook af van de plek waar  de flitsers worden geplaatst. Omdat het twee verschillende lichtbronnen zijn die verschillende plekken in de scène moeten belichten, mogen ze niet met elkaar vermengd worden. De flitser voor de belichting van het hoofdonderwerp mag dan ook niet te veel op de zijmuur zijn gericht. Anders zou er strooilicht op vallen. 

Zelf aan de slag met gelfilters

We laten stapsgewijs zien hoe de foto van dit model tot stand is gekomen. Met de uitleg kun je de foto zelf ook maken, van een door jou gekozen onderwerp en achtergrond. 

Bij het maken van flitsfoto’s met gekleurde gelfilters maakt het niet uit of je een model of een stilleven fotografeert. Probeer bij de uitleg in dit artikel dan ook de vertaalslag te maken naar de onderwerpen die jij graag fotografeert. De belichtingstechniek is hetzelfde. Ook de locatie doet er niet toe. Maar let er in ieder geval op dat er geen direct zonlicht op het onderwerp en de achtergrond valt. De foto is gemaakt met twee flitsers. De ene belicht het hoofdonderwerp, de andere de achtergrond. Op de flitser die de achtergrond belicht is een blauw gelfilter geplaatst.


^Sonja van Driel

De benodigde apparatuur

Voor wat betreft de apparatuur maakt het niet uit of je met een spiegelreflex- of een systeemcamera fotografeert. Ditzelfde geldt voor de reportageflitser. Omdat de foto het beste in de manuele flitsmodus kan worden gemaakt, doet het er niet toe of je met een TTL of manuele flitser werkt. Wij hebben in dit voorbeeld gebruik gemaakt van een manuele triggerset om het flitslicht af te vuren. Werk je liever met een TTL triggerset, een flitskabel of met de draadloze flitsbesturing ingebouwd in je apparatuur, voel je vrij. In de handleiding van je apparatuur kun je teruglezen hoe dat moet. Kortom, ga aan de slag met spullen die je momenteel tot je beschikking hebt. Je kunt altijd nog extra apparatuur en accessoires aanschaffen als je daar behoefte aan hebt.

De instelling van de camera We kiezen voor de manuele camerastand zodat we volledige controle hebben over de belichting van de achtergrond en de omgeving. f/5.6 – 1/125sec – 100 ISO – 24mm – witbalans AWB

De instelling van de flitser Hoewel we met TTL flitsers werken, gebruiken we die in de manuale flitsmodus. Zo kunnen we het flitslicht met precisie afstellen.

Flitser voor de voorgrond: Flitsvermogen 1/8 – Zoompositie 105mm

Flitser voor de achtergrond: Flitsvermogen 1/4 – Zoompositie 24mm

Meer weten over draadloos flitsen?

Meer weten over het werken met een losgekoppelde reportageflitser? Dan is het Praktijkboek Draadloos Flitsen van Sonja van Driel een aanrader.  

Prijs: € 26,50
ISBN: 9789081533188

Verkrijgbaar in de boekhandel of op de website van de auteur