Sebastião Salgado: een icoon

Salgado's werk had een grote focus op milieu- en sociale problemen. Met zijn camera legde hij epische landschapfoto's, beelden van inheemse volkeren en mensen in armoede en hongersnood vast. Zijn werk heeft altijd een activistisch karakter gehad. In Brazilië maakte hij van dichtbij de zware arbeidersomstandigheden binnen een snel groeiende economie mee en hij zette zich al vroeg in tegen de ontbossing van het Amazonewoud. Ook zijn laatste tentoonstelling Amazônia, die nu in Brussel te zien is, belicht dat laatste onderwerp. Volgens UNESCO is de fotograaf dan ook 'een bron van inspiratie om de planeet te beschermen.'

Rio Jutaí. Deelstaat Amazonas, Brazilië, 2017 © Sebastião Salgado

Van econoom tot fotograaf

Tot 1973 had Salgado een heel ander carrièrepad. Hij had een master in economie en werkte als econoom in São Paulo. Ondanks dat hij voor het Ministerie van Financiën werkte, verzette hij zich tegen de regering die in 1964 met een staatsgreep aan de macht gekomen was. In 1969 verlaatte hij zijn geboorteland en begon hij te werken voor de International Coffee Organisation en de Wereldbank, waarvoor hij veel reizen door Afrika maakte. Op die reizen begon Sebastião met het nemen van foto's.

In 1973 besloot Salgado zich volledig te focussen op fotografie. Als freelancer in Parijs werkte hij voor verschillende bureau's, onder andere een lange tijd bij het beroemde Magnum.

World Press Photo's en Instituto Terra

Zijn werk bracht hem over de hele wereld. Van India tot Polen en van Koeweit tot zijn thuisland Brazilië, Salgado zette zich overal in voor mensen en natuur in nood. Dit leverde hem talloze prijzen op, waaronder een World Press Photo Award in 1985. Zijn fotodocumentaireseries maakte hem één van de voornaamste activistische fotografen, met belangrijke werken als Sahel: Mensen in Nood en Migrations. In deze series legde hij hongersnood en mensen op de vlucht vast. De foto's waren baanbrekend, hartverscheurend en maakte Sebastião werelberoemd.

Marubo-indianen, Javari Vallei. Deelstaat Amazonas, Brazilië, 1998 © Sebastião Salgado

Met zijn reportage Workers richtte hij begin jaren 90 de schijnwerper aan de keiharde omstandigheden waarin arbeiders in ontwikkelende landen zich bevonden. Vooral de foto's uit Koeweit zijn spraakmakend. Maar ook milieuproblemen ging Salgado niet uit de weg. Eind jaren 90 richtte hij met zijn vrouw Lélia Wanick Insituto Terra op. Met dit initiatief richtte het echtpaar zich op bosherstel, bescherming van bronnen en milieu-educatie.

Amazônia

Het grootste regenwoud van de wereld bleef ontzettend belangrijk voor de fotograaf. Zeven jaar zwierf hij door de jungle en ontmoette hij inheemse volkeren in het Amazonewoud. Zijn ervaringen deelt hij in zijn laatste tentoonstelling Amazônia. Salgado's werk is nog tot 11 november te zien in Tour & Taxis in Brussel.

Yanomami-sjamaan voert een ritueel uit voor de beklimming van de Pico da Neblina © Sebastião Salgado

Met het overlijden van Sebastião Salgado verliest de wereld een grootheid. Niet alleen op het gebied van fotografie, maar ook op een activistisch vlak laat hij een gigantisch gat achter. De Braziliaan zette zich zijn hele leven in voor de het onderbelichte deel van de samenleving en verhief zich nooit boven andere. Over zijn werk zei hij dat het 'niet de fotograaf, maar de persoon op de foto is die de foto maakt.'

Ook wilde hij dat de wereld 'de problemen en mensen die hij fotografeert onthoudt.' Met zijn oeuvre en zijn tomeloze inzet zullen die zeker niet vergeten worden. En hijzelf, al was dat nooit zijn doel, ook niet.