Originele vakantiefoto's van bekende plekken

Tekst en Fotografie Johan W. Elzenga 

Dit artikel is gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 3.2025

Niet originele vakantiefoto's  

Laten we eerlijk zijn; de kans dat je nog een absoluut unieke foto kan maken van bijvoorbeeld de Eiffeltoren is vrijwel nul. Misschien dat je het geluk hebt om toevallig precies af te drukken op een uniek moment, maar dan is het een gelukstreffer en geen verdienste van de fotograaf. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je op bekende plekken geen foto kunt maken die in ieder geval een beetje origineler is dan wat er gemiddeld gemaakt wordt. De eerste manier om een foto te maken die 'anders dan de andere is', is door een ongebruikelijk standpunt te nemen. Als je foto's van bekende plekken bekijkt, zal je opvallen dat er vaak vaste standpunten zijn, waar iedereen gaat staan omdat je daarvandaan het 'beste beeld' hebt. In het Yosemite National Park had Kodak ooit 'Kodak Photo Points' bordjes neer laten zetten. Als je op die plek ging staan, kreeg je de beste foto, volgens Kodak dan. Kijk dus rond of er een plaats te vinden is waarvandaan je onder een net even andere, minder gebruikelijke hoek naar je onderwerp kijkt. Google Earth kan daarvoor heel handig zijn en geeft je bovendien meteen ook andere belangrijke informatie: namelijk hoe de ligging van het object is ten opzichte van de vier windstreken. Dat is belangrijk voor het tijdstip van fotograferen. Als je een aardig standpunt gevonden hebt waarvandaan je precies naar het westen kijkt, betekent dit natuurlijk wel dat het object 's middags in tegenlicht zal zijn vanaf die positie. Ga er dan dus 's ochtends heen, tenzij je het tegen een ondergaande zon wilt fotograferen. Er zijn ook speciale 'apps' voor je iPhone of Android smartphone, waarmee je precies kunt zien hoe het zonlicht op een bepaalde plek op een bepaald tijdstip zal vallen. Een voorbeeld van zo'n 'ander standpunt' aanpak zijn deze drie foto's van de skyline van New York. Foto 1 is de meest klassieke benadering. Twee beroemde gebouwen, de Empire State Building en de Chrysler Building, staan ook netjes op de foto, maar verder is het wel een heel erg klassieke manier om de stad te fotograferen. Foto 2 is van onder de Brooklyn Bridge genomen. Ongetwijfeld ook niet uniek, maar in ieder geval iets minder klassiek dan de eerste foto. Een andere aanpak is om New York vanuit Central Park te fotograferen, zodat de stad als het ware uit de natuur oprijst. Vooral met één van de vele grote vijvers op de voorgrond geeft dat een leuk effect (Foto 4 en 5). Nogmaals; ik maak me niet de illusie dat niemand New York ooit eerder op deze manier gefotografeerd heeft, maar het is in ieder geval iets origineler dan de standaard plaatjes van deze stad. 

Golden Gate Bridge 

Blijven we in Amerika, maar reizen we naar de westkust, dan is de Golden Gate Bridge in San Francisco natuurlijk een van de bekendste punten. Een mooie plek om deze brug te fotograferen is vanaf de andere kant van de baai, zodat je de brug ziet met de stad op de achtergrond. Je moet daarvoor de snelweg verlaten zodra je over de brug bent, en dan onder de snelweg door naar een landweggetje (Conzelmann Road) dat richting Atlantische Oceaan gaat (Foto 5). Helaas is dat alom bekend en er staan dan ook op ieder moment van de dag tientallen fotografen. Je kunt natuurlijk ook iets inzoomen en niet de hele Golden Gate in beeld te zetten. Met een enkele pilaar en een stukje van de hangconstructie ziet iedereen ook wel om welke brug het gaat. Een bijkomend voordeel is dat je de stad San Francisco dan wat groter en dus duidelijker in beeld krijgt (Foto 6). Echter is ook deze foto al honderden keren gemaakt, en is dus ook nauwelijks origineel te noemen. Een korte zoektocht met Google Earth leert dat er nog een paar andere plekken zijn waarvandaan je de brug mooi kunt zien, en hoewel je daar natuurlijk ook niet de eerste fotograaf bent, die worden toch wat minder vaak gebruikt. De foto vanaf China Beach (Foto 7) vind ik zelf in ieder geval nog een beetje origineel te noemen en dat geldt ook voor een foto die werd genomen vanaf een wandelpad aan de westkant van de brug (Foto 8). 

Kleine toevoeging 

Soms kan een vrij kleine toevoeging een groot effect hebben op de uiteindelijke foto. We gaan nog een keertje terug naar New York, naar de omgeving van het befaamde Wall Street. Hier staan veel hoge gebouwen, dus een foto naar boven maken ligt voor de hand (Foto 9). Echter het blijft zo een foto van hoge gebouwen, zoals er dertien in een dozijn gaan. De foto zou bovendien ook in vrijwel iedere grote stad gemaakt kunnen zijn, en is zeker niet specifiek voor New York. Als je duidelijk wilt maken dat het hier om Wallstreet en omgeving gaat, is het dus belangrijk om ervoor te zorgen dat die link ook op de een of andere manier gelegd wordt. Eén mogelijkheid ligt ook nog wel voor de hand: breng een bordje met de straatnaam in beeld. Door min of meer dezelfde foto te maken, maar nu met rechts beneden nog net het adres 'Wall Street 100' in beeld, wordt het plotseling wél een  foto die alleen maar in New York gemaakt kan zijn (Foto 10). Een iets subtielere aanpak, maar met wel hetzelfde effect is te zien in Foto 11. Toen ik deze foto maakte, was de naam 'Standard & Poor's' nog niet zo bekend als nu, maar ik wist natuurlijk wel wat voor bedrijf het is en dat de naam onlosmakelijk met de financiële wereld verbonden is. 

Door deze naam onder in beeld te zetten positioneer ik de gebouwen dus in het hart van die financiële wereld en weet iedereen waar de foto gemaakt moet zijn, ook al komt de naam 'Wall Street' niet in de foto voor. De laatste twee foto's worden hiermee bovendien een andere soort foto. In plaats van alleen maar gebouwen te laten zien, symboliseren deze foto's nu opeens abstracte begrippen als 'crisis', 'financiële wereld' en vooral ook 'hebzucht'. 

Voorgrond 

Een andere beproefde manier om een iets origineler standpunt te krijgen is om het hoofdonderwerp naar de achtergrond te plaatsen en feitelijk een ander hoofdonderwerp te kiezen. Dat andere hoofdonderwerp, die pontificaal op de voorgrond wordt geplaatst, is alleen zo weinig interessant, dat de aandacht vanzelf wel weer voldoende naar de achtergrond gaat. Je fotografeert dan dus niet de Eiffeltoren, maar bijvoorbeeld een bankje in een park, waarbij de Eiffeltoren 'toevallig' op de achtergrond in beeld blijkt te komen. Ik deed dat met de foto's van de Zaanse Schans. Bij de Zaanse Schans gaat het natuurlijk om de molens en de klassieke manier van fotograferen is om die mooi op een rijtje in beeld te brengen (Foto 12). Ook bij Foto 13 staan de molens netjes op een rijtje, maar nu lijken de planten op de voorgrond in eerste instantie het hoofdonderwerp te zijn, en staan de molens 'toevallig' op de achtergrond nog in beeld.  

Ook mensen vormen daarvoor een heel goed onderwerp, omdat mensen op zich uniek zijn. Een andere fotograaf kan weliswaar dezelfde aanpak kiezen, maar exact dezelfde mensen in exact dezelfde houding zullen het nooit zijn. (Foto 14) 

Scherp/onscherp 

Soms kun je door sterk te spelen met scherp en onscherp een heel bijzonder effect krijgen. Venetië staat natuurlijk vooral bekend om zijn vele water en de gondels. Een vakantie naar die stad is niet compleet zonder een gondeltocht en genoeg originele vakantiefoto's. Schrikbarend duur, maar het hoort er gewoon bij. Vanuit een gondel heb je een wat lager standpunt en kijk je vanaf het water naar de stad, dus dat geeft vanzelf al een iets ander beeld dan al die foto's die vanaf de kant of vanaf een van de vele bruggen worden gemaakt. Toch blijft ook zo'n foto erg klassiek (Foto 15). Daarom deed ik het eens heel anders. Ik stelde scherp op een ornament in de gondel, en hield de scherptediepte net groot genoeg zodat de achtergrond nog wel herkenbaar blijft. Dat geeft toch net een iets andere kijk, terwijl wel duidelijk blijft dat dit Venetië moet zijn (Foto 16). 

Ander onderwerp 

Een derde methode om een bekende stad of dorpje op een andere manier te fotograferen is om de bekende 'landmarks' links te laten liggen en je te concentreren op minder bekende plekjes. Daarbij wil je natuurlijk wel plekjes vinden die typerend blijven voor zo'n stad of dorp. Het is verrassend hoe gemakkelijk dat vaak gaat. Gewoon een kwestie van even een beetje van de gebaande paden af, even zo'n klein straatje in waar niet iedereen inloopt en je krijgt er meteen nog een bonus bij: in zo'n afgelegen straatje staan dezelfde typerende huizen als in de beroemde hoofdstraat, maar je hoeft niet over de toeristenhoofden te lopen om er een foto van te maken. Het bekende dorpje Riquewihr in de Franse Elzas is zeer toeristisch. Zeker in het weekeinde kan het er erg druk zijn, ook buiten het seizoen. Foto 17 werd op een zonnige zaterdag eind september 2024 gemaakt.  

Door even een paar zijstraatjes in te lopen kon ik dezelfde zaterdag ook foto 18 maken! 

Landschappen 

Wat voor grote steden en bekende gebouwen geldt, geldt voor landschappen net zo goed. Ook daar heb je de typische fotoplekjes waar iedereen naar toe trekt. De Grand Canyon trekt ongeveer 5 miljoen bezoekers per jaar. Als die allemaal slechts tien foto's zouden maken tijdens hun hele bezoek, worden er per jaar dus zo'n 50.000.000 foto's van de Grand Canyon gemaakt... Nu zal het gros van de bezoekers geen serieuze fotograaf zijn en met slechte kwaliteit compactcamera's of smartphones fotograferen, maar zelfs als dat voor 95% van alle bezoekers geldt, dan blijven er nog 250.000 bezoekers over die wèl serieus fotograferen en die vermoedelijk ook wel iets méér dan slechts tien foto's maken... Dat zijn dus een paar miljoen serieuze foto's per jaar en dat jaar in, jaar uit.  

Met name op veel fotoclubs hoor je daarom vaak zeggen dat je dit soort bestemmingen maar moet mijden, of er in ieder geval geen foto's van op de club moet laten zien. Het zou zijn 'platgefotografeerd'. Bovendien zou het te gemakkelijk zijn om een goede foto te maken van zo'n spectaculair landschap. Je kunt het ook anders bekijken.  

Om in die fotografische massa nog een originele foto te maken, is juist een enorme uitdaging. Het eerste dat je kunt doen om je een beetje van de massa te onderscheiden is heel vroeg opstaan en bij het eerste zonlicht fotograferen. Om te beginnen is dit het mooiste licht  

voor landschapsfotografie, en bovendien ligt de massa dan nog op één oor. Ook nu kunnen digitale hulpjes als apps of Google Earth goed helpen om te bepalen waar je moet staan. In een landschap kan de ene plek fantastisch zijn bij zonsopkomst, terwijl de andere plek volkomen verkeerd is. Je hebt alleen geen tijd om dat nog te moeten uitzoeken als de zon aan het opkomen is; dat moet je de dag(en) ervoor al hebben gedaan.  

Een niet-digitale methode die ook nog steeds perfect werkt is om een kompas mee te nemen. Midden overdag ga je dan langs allerlei mogelijke punten en kijk je op het kompas hoe het eerste zonlicht over het landschap zou moeten gaan vallen de volgende ochtend. Bedenk daarbij wel dat de zon niet altijd exact in het oosten opkomt! Afhankelijk van de tijd van het jaar en je positie ten opzichte van de evenaar, kan de zonsopkomst ook in het noordoosten of het zuidoosten zijn. In de plaatselijke krant kan je meestal wel het exacte tijdstip van de zonsopkomst vinden en aan de hand daarvan bepalen of de zon noordelijker of zuidelijker opkomt en anders geldt ook nu weer; 'There's an app for that' (Foto 18). 

Landmarks 

Net zoals de bekende steden speciale 'landmarks' hebben in de vorm van beroemde gebouwen (Eiffeltoren, Empire State Building, Tower Bridge), geldt dat ook voor befaamde landschappen. Bij een landschap als de Grand Canyon zijn dat beroemde uitkijkpunten als 'Yaki Point' of 'Bright Angel Point', in het Yellowstone National Park is dat de wereldberoemde 'Old Faithful' geiser en in andere landschappen zijn dat vaak uitkijkpunten voor de hoogste berg, een bijzonder mooi meer, of een bekende waterval. Natuurlijk zijn die punten niet voor niets beroemd. Volgens veel bezoekers zijn het de hoogtepunten van het betreffende landschap en daar zal een reden voor zijn. Ook als fotograaf zal je bijvoorbeeld niet snel het Yellowstone National Park bezoeken zonder op zijn minst één keer op de eruptie van 'Old Faithful' te wachten (en te fotograferen), maar bedenk dat de fotografisch mooiste plekjes niet per definitie ook de meest bekende plekjes hoeven te zijn. Sterker nog, vaak zijn de meest bekende plekjes fotografisch helemaal niet zo bijzonder. De fotografisch mooiste plekken liggen vaak nét even buiten de gebaande paden en zijn meestal helemaal niet zo bekend bij het grote publiek. Bereid je voor op je reis en zorg dat je weet wat je te wachten staat. Hoe beter je voorbereid bent, hoe meer kans dat je die mooie, maar relatief onbekende stukjes landschap weet te vinden. Als ik naar een gebied ga waar ik nog nooit eerder ben geweest, ga ik altijd eerst op het internet zoeken naar informatie en foto's. Google Images is een uitstekende bron. Ik zoek die foto's niet om ze na te kunnen gaan maken, maar om een idee te krijgen wat er mogelijk is en waar ik naar moet zoeken. Als er ter plekke een bezoekerscentrum is, neem ik daar ook altijd een kijkje. Daar zijn fotoboeken ter inzage en er hangen posters met foto's van de mooiste plekjes. Die foto's vormen dan mijn uitdaging om het anders (en hopelijk beter) te doen dan wat die fotograaf ervan gemaakt heeft. Vaak is het een kwestie van een iets ander standpunt nemen of een ander tijdstip op de dag. Zo kan nevel een landschap totaal veranderen en dat valt deels te plannen. Nevel ontstaat vooral 's ochtends als de luchttemperatuur lager is dan de temperatuur van het water van meren en rivieren. Het blijft een tijdje hangen zolang de lucht nog koel en vochtig is, maar zodra de zon wat hoger komt is het meestal weg. Kom je een paar uur later op dezelfde plek, dan kan die daarom volkomen veranderd zijn! 

Conclusie 

Een absoluut unieke foto maken tijdens je vakantiereis lukt hooguit nog als je toevallig een uniek moment weet te registreren. Dat is dan meer geluk dan wijsheid. Echter, het is nog wel degelijk mogelijk om 'andere' en daarmee hopelijk ook betere foto's te maken op bekende plekken. Je moet er alleen wel iets meer voor doen dan alleen maar naar zo'n plekje reizen en vervolgens het meest voor de hand liggende standpunt kiezen. Een goede voorbereiding is daarvoor onontbeerlijk, en bovendien 'half the fun'. 

Benieuwd naar het werk van Johan Elzinga? Neem dan een kijkje op zijn website johanfoto.com en ontdek meer over zijn bijdrages via zijn bloggerprofiel op Photofacts