Onderwaterfotografie: tips, techniek en uitrusting

Waarom onderwaterfotografie?

Dat je boven water andere beelden maakt dan onder water is logisch. Het waterlandschap oogt vaak buitenaards en nergens anders vind je zulke vreemd ogende wezens als onder het oppervlak. Licht gedraagt zich ook anders onder water. Omdat zonlicht eerst door het water moet, neemt de intensiteit af en worden kleuren – vooral rood – snel gefilterd. Daarnaast breken golven het licht, wat zorgt voor een speelse, soms onvoorspelbare lichtval. Ook je apparatuur functioneert anders dan boven water – als je al niet totaal andere uitrusting nodig hebt om überhaupt onder te kunnen fotograferen.

Basisuitrusting en voorbereiding

Er zijn een aantal onderwatercompactcamera’s op de markt, zoals de Olympus Tough, die direct uit de doos geschikt zijn voor gebruik onder water. Uiteraard blijft het wel een compactcamera met bijbehorende beperkingen. Wil je je systeemcamera meenemen onder water, dan is een waterdichte behuizing essentieel – anders wordt het een erg korte én dure duikmiddag.

Let bij het kiezen van een behuizing op een aantal belangrijke aspecten: ten eerste de drukbestendigheid – niet elke behuizing is geschikt voor dezelfde diepte. Daarnaast is het cruciaal dat je onder water toegang blijft houden tot de belangrijkste camerabedieningen. Zonder die controle beperk je jezelf ernstig in je fotografische mogelijkheden.

Met een goede domeport kun je vrijwel elke lens meenemen het water in. Een domeport zit aan de voorkant van je behuizing en corrigeert de lichtbreking die onder water optreedt. Hierdoor blijven beeldhoek en scherpte beter behouden, en kun je groothoek- en andere lenzen effectiever gebruiken.

Groothoekobjectieven zijn onder water vooral populair vanwege de dramatische composities die je ermee kunt maken, zeker in combinatie met dichtbij werken en een brede beeldhoek. Ook macro-objectieven zijn geliefd: zoals eerder genoemd leven er onder water prachtige, bijzondere wezens die vaak erg klein zijn — denk aan garnalen en zeenaaktslakken.

Belichting en techniek

Belichting onder water vraagt om net een beetje extra aandacht, omdat natuurlijk licht snel en exponentieel afneemt naarmate je dieper duikt. Daarom gebruiken onderwaterfotografen vaak onderwaterflitsers of continu LED-licht om hun onderwerpen goed uit te lichten. Flitsers brengen niet alleen licht, maar herstellen ook kleur en scherpte in je opname. Continu LED-licht is ideaal voor het maken van video’s of wanneer je een natuurlijker lichtverloop wilt behouden in je beelden.

Doordat het licht op diepte sterk afneemt, moet je vaak met een hogere ISO-waarde werken om voldoende helderheid te krijgen. Dit brengt echter meer ruis met zich mee. Het is dus belangrijk om een balans te vinden tussen je ISO-instellingen en wat jij acceptabel vindt qua beeldkwaliteit.

Daarnaast verdwijnt kleur onder water snel – rood is vaak al binnen de eerste paar meter nauwelijks zichtbaar. Dit kun je deels compenseren door de witbalans handmatig in te stellen of door gebruik te maken van een rood filter op je lens. Zo behoud je een natuurlijker kleurbeeld in je foto’s.

Door de constante beweging van vissen, planten en jezelf is een korte sluitertijd essentieel om actie scherp vast te leggen. Een langere sluitertijd kan juist sfeervol zijn doordat het beweging omzet in een zachte waas of veeg. Beide opties hebben invloed op je belichting, dus het loont om hiermee te experimenteren. Zo ontdek je welke stijl en instellingen bij jou passen.

Het laatste stukje van de technische puzzel is het diafragma. Ook onder water geldt: hoe hoger het diafragma (groter f-getal), hoe meer scherptediepte je krijgt – ideaal voor het vastleggen van complexe structuren zoals een koraalrif. Een lager diafragma zorgt ervoor dat je onderwerp loskomt van de achtergrond en meer aandacht krijgt. Houd daarbij wel rekening met de gevolgen voor de belichting, want een lager diafragma laat meer licht binnen dan een hoger diafragma.

Creatieve uitdagingen

Onderwaterfotografie is een van de meest uitdagende vormen van fotografie. Dat komt omdat je niet alleen bezig bent met het maken van het best mogelijke beeld, maar ook actief aan het duiken bent. Je zicht is beperkt en je moet voortdurend rekening houden met stroming en drijfvermogen. Beweeg traag en voorkom het opwoelen van zand, want dat beïnvloedt direct de helderheid van je opname. Werk dicht bij je onderwerp om zo min mogelijk water tussen de lens en je onderwerp te hebben. Laat het licht bij voorkeur van boven vallen voor een natuurlijk effect, en gebruik flitslicht vanaf de zijkant om diepte en textuur te accentueren.

De dieren onder water werken natuurlijk niet op commando – en als jij een vis kan leren poseren, dan hoor ik het graag. Let dus goed op hun beweging en anticipeer daarop. Gebruik elementen zoals zonnestralen of koraal als leidende lijnen in je compositie.

Wil je mensen onder water portretteren, bijvoorbeeld duikers of modellen, wees dan extra alert op de veiligheid – zowel van jezelf als van degene die je fotografeert. Goede communicatie, duidelijke afspraken en oog voor duikomstandigheden zijn daarbij essentieel.

Postprocessing

Kleurcorrectie

Onder water krijgen veel beelden een blauwzweem door het verlies van warme kleuren. Tijdens de nabewerking kun je dit corrigeren door de witbalans aan te passen of de kleurkanalen handmatig te bewerken, zodat het beeld een natuurlijkere uitstraling krijgt.

Contrast en scherpte

Door de lichtbreking en deeltjes in het water kunnen opnames er wat zacht of flets uitzien. Met contrast- en scherpte-aanpassingen breng je structuur en definitie terug in je beeld, waardoor onderwerpen beter naar voren komen.

Ruisonderdrukking

Omdat je onder water vaak met hogere ISO-waarden werkt, kan er digitale ruis ontstaan, vooral in donkere of effen partijen. Gebruik ruisonderdrukking in je bewerkingssoftware om dit te verzachten, zonder teveel detail te verliezen.

Veiligheid & ethiek

Er zijn een aantal belangrijke aandachtspunten bij het fotograferen onder water. Zo is het essentieel dat je een geldig duikbrevet hebt – veiligheid staat altijd voorop. Daarnaast geldt: raak het onderwaterleven niet aan en vermijd het gebruik van flitslicht bij nachtdieren, om stress en verstoring te voorkomen. Ook je apparatuur verdient zorg: controleer altijd de afdichtingen van je behuizing, en wees secuur bij het op- en afbouwen om lekkage of beschadiging te voorkomen.

Conclusie

Onderwaterfotografie vereist een andere techniek, veel concentratie en een zorgvuldige voorbereiding. Daar krijg je wel iets bijzonders voor terug: beelden die eruitzien alsof ze uit een andere wereld komen. Of je nu minuscule zeedieren vastlegt of portretten maakt in zwembadlicht, het is een visueel én mentaal verfrissende ervaring.