DIGIFOTO Pro Awards

Olympus M.Zuiko Digital ED 17mm f/1.2 PRO

21 december, 2018 - 19:02

Door: Christel de Wolff 819

Bij het MFT-formaat leek het erop dat je voor lichtsterke vast brandpuntsafstanden vooral bij Panasonic/Leica moest zijn. Maar twee jaar geleden introduceerde Olympus toch een 25mm f/1.2 en vorig jaar een 45m f/1.2 en in december een 17mm f/1.2. De 45mm gooide hoge ogen in onze test, is de 17mm net zo goed?

Het f/1.2-drietal hoort tot de pro-serie. Daarvóór bestond die vrijwel uitsluitend uit een paar relatief lichtsterke zoomobjectieven, die al wat langer op de markt waren. Olympus had wel vaste brandpunten, maar dan eerder compact en met een meer beperkte lichtsterkte van f/1.8 (de premium-serie). De nieuwe pro-objectieven van Olympus hebben een andere missie. Ze overbruggen door hun lichtsterkte de afstand tussen Micro Four Thirds en de grotere beeldformaten. Om dat te begrijpen zou je wat meer moeten weten over equivalentie.

Equivalentie

Equivalentie is populair geworden door Digital Photography Review. Het idee erachter is dat je brandpuntsafstanden, diafragma’s en ISO-waarden kunt vergelijken tussen verschillende beeldformaten. Met je de brandpuntsafstand twee keer zo klein maken om hem te vergelijken, dan moet je de diafragmawaarde twee keer zo groot maken. Meestal wordt equivalentie gebruikt om aan te geven dat een standaardzoom met een lichtsterkte van f/3,5-5,6 bij MFT als het ware een erg lichtzwak objectief is. Je kunt met equivalentie echter ook de andere kant op. Als je bijvoorbeeld dezelfde vage achtergrond wilt hebben die je krijgt met een 85mm full frame bij f/2,8, dan kun je bij MFT een 43mm bij f/1,4 gebruiken. Omdat je bij een kleiner formaat meer ruis hebt bij dezelfde ISO-waarde, zou je ook een groter diafragma kunnen gebruiken om een lagere ISO-waarde te kunnen kiezen. (Behalve uiteraard bij de laagste ISO-waarde.) Ook dan kom je in dit voorbeeld bij f/1,4 uit. Gebruik je dus de set van nieuwe pro-objectieven van Olympus, dan krijg je grofweg vergelijkbare resultaten als bij de 2,8-zooms bij full frame. Ook zijn de objectieven professioneel. De vatting is van metaal, de buitenkant van de objectieven eveneens, en ze zijn stof en waterafstotend. Kennelijk stond ook een bepaalde grootte in de specificaties, want alle drie de 1,2-objectieven van Olympus zijn vrijwel even groot. Het objectief oogt op de camera vrij groot, maar is in vergelijking met moderne fullframe-objectieven nog steeds klein en weegt 390 gram. Geen pancake dus, maar wel goed hanteerbaar. De opbouw van het objectief is vrij ongebruikelijk. Het is een heel lichte retrofocusconstructie, waarbij de afstand tussen de eerst groep en de tweede klein is en volledig opgevuld met en waarbij de achterste lensgroep maar uit één element bestaat. Verder valt op dat er heel veel speciale glassoorten zijn gebruikt, in meer dan de helft (acht) van de vijftien elementen en daarvan zijn er weer zes elementen gericht op de correctie van chromatische aberraties.

Olympus3 online.jpg

Semi-groothoek

De brandpuntsafstand van 17mm in full frame is een supergroothoek, maar bij MFT is het gelijk aan - afgerond - 35mm. Een klassieke semi-groothoek dus, de brandpuntsafstand waarmee Henri Cartier-Bresson veel foto’s maakte, ideaal voor straatfotografie en natuurlijke landschappen. Ook is deze brandpuntsafstand goed voor foto’s van een of meer mensen in hun omgeving zonder de onrust die een echte groothoek oproept – en met nog net een beetje ruimte voor een vage achtergrond.

Achtergrond

De diafragmawaarde f/1,2 is vergelijkbaar met f/2,4 bij full frame. Het klink misschien iets minder spannend dan f/1,2 maar is het een mooie waarde – het is dus voldoende om een rustige achtergrond te creëren ondanks de korte brandpuntsafstand. Olympus roemt het ‘feathered bokeh’ van het objectief en claimt dat het objectief daardoor bij volle opening een grotere achtergrondonscherpte heeft dan je zou verwachten. Mooie marketingkreet – maar bestaat zoiets technisch? Om kort te gaan: ja. Het bokeh verschilt van objectief tot objectief en dat kan ertoe leiden dat het ene objectief bij f/2 de indruk wekt meer achtergrondonscherpte te bieden dan een soortgelijk concurrerend objectief bij f/1,6 of zelfs bij f/1,4. De omtrekken van onderwerpen op de achtergrond zijn dan vloeiender en krijgen geen extra ‘ring’ op de rand bijvoorbeeld. Onze praktijktest laat dat inderdaad zien. Toch is er niets magisch aan - het effect is gelijk aan dat van andere objectieven met een zeer goed bokeh.

Het betekent bij groothoeken vaak wel dat je als ontwerper minder prioriteit aan de hoekscherpte bij volle opening geeft. Bij foto’s van mensen is dat niet erg, want de hoeken vallen door de beperkte scherptediepte buiten de scherpte.

Boot online.jpg

Beeldkwaliteit

Hoe goed is het nieuwe objectief in onze test? Het centrum is meteen zeer goed, zowel qua (micro-)contrast als qua scherpte. Die kwaliteit zet zich ook bij zeer grote diafragma’s voort tot aan de rand, met name voor het contrast. De hoeken zijn wat minder goed. De uiterste hoeken worden bij diafragmeren ook maar heel langzaam beter. Pas bij f/8 bereiken ze hun maximum, terwijl dat in het centrum al bij f/4 is. Bij de resolutie speelt vanaf f/5.6 de diffractie dan ook de rol van spelbederver bij dit kleine beeldformaat. Het contrast is in zijn algemeenheid veel beter dan de resolutie, ook in de hoeken en op fijne details. Bij fijne structuren zoals takken of bladeren, is echter te zien dat grenzen van de scherpte worden bereikt. Voor reportageachtige onderwerpen is de scherpte van het objectief echter meer dan goed genoeg. Kleurfouten zijn zeer goed onderdrukt, ook lateraal, wat weer het bokeh ten goede komt. Bij testen met gebruik van image-shift verschillen de resultaten niet veel: de algemene resolutie neem toe, maar de verschillen tussen centrum en hoeken zijn ongeveer hetzelfde.

Dat past ook verder bij het karakter van het objectief: mooi contrast en goede scherpte over vrijwel het gehele beeldveld en mooi bokeh.

Conclusie

Deze Olympus is een zeer prettig reportage-objectief. De hoge lichtsterkte compenseert het kleinere sensorformaat én maakt de scherpstelling een stuk sneller. In combinatie met de kleine Olympus-body’s vormt het een ideaal werktuig voor het fotograferen van mensen en het beoefenen van straatfotografie. Het objectief is licht, relatief klein, onopvallend en lichtsterk.