Documentaire fotografie: vijf tips om een document te maken met je foto’s

1. Documentaire fotografie gaat over spontane gebeurtenissen

Wikipedia zegt het volgende over documentaire fotografie:

Documentaire fotografie is fotografie die de werkelijkheid documenteert. Het is een vorm van fotografie waarin foto's gemaakt worden om het bestaan van iets vast te leggen als tijdsdocument of als middel om maatschappijkritiek te leveren.

Als je op zoek gaat naar een document over het dagelijks leven van een persoon of groep, is het dus belangrijk om zo min mogelijk in scène te zetten. Dat betekent ook minder poseren! Om dat te kunnen doen, zul je op de hoogte moeten zijn van het reilen en zeilen in het leven van die persoon. Weet je dat nog niet? Praat dan veel met je onderwerpen, voorafgaand aan de shoot(s). Probeer te vinden waar de grappige, opvallende dingen liggen. Zelfs bij eigen familie is dat soms nog lastig identificeren, omdat je er inmiddels aan gewend bent en gekke, grappige dingen voor jou normaal zijn. Eet iemand iedere ochtend met een lepel uit de pindakaaspot? Missen ze nooit een koffiemomentje met de ochtendkrant, hoe hectisch het er in de ochtend thuis ook aan toe gaat? Probeer dat in een mooie foto te vangen. Praat ook tijdens het fotograferen veel, zodat je onderdeel wordt van het geheel en geen toeschouwer. Het ongemak en de afwijking van het normale is snel te zien in foto’s, zeker wanneer ze van zodanig intieme aard zijn.

2. Probeer de essentie te vangen

Dit ligt natuurlijk volledig in het verlengde van #1. Zorg dat je op het juiste moment klaar staat. Zeker het moment waarop je onderwerp even vergeet dat jij er bent, is het moment waarop je klaar moet staan om af te drukken. Bedenk je wat een kernwoord is over de persoon waarover je het document maakt. Is het wijs? Sociaal? Intelligent? Bekijk je foto’s kritisch en selecteer ze op die kernwaarde. Zorg dat die in je serie door schijnt, dat het de overeenkomende factor is tussen de foto’s. Je bent op zoek naar rauwe emotie, die bij de persoon past. Zoek de essentie en vindt een creatieve manier om dit naar foto’s te vertalen. Misschien moet je op pad, naar de school van (klein)kinderen, ouderlijk huis of eerste werkplek. De essentie is er, het is aan jou om deze te analyseren en te vertalen naar beeld.

3. Details

Omdat je een verhalende fotoserie maakt, worden de details nogal eens over het hoofd gezien. Gedetailleerde foto’s op zich vertellen immers vaak maar een heel klein deel van het verhaal. Maar voor de afwisseling en emotionele impact zijn ze erg waardevol. Dus ga eens dichtbij, fotografeer handen, koffiekopjes, keukenattributen of leesbrillen.

4. Niet elke foto hoeft van het gezicht te zijn

Omdat je op zoek bent naar emotie in je serie, is de verleiding groot om steeds het gezicht te fotograferen, waarschijnlijk ook van dichtbij. Maar emotie zit ook in interactie met de omgeving en de omgeving zelf. Foto’s aan de muur, de buitenkant van het huis, kinderkamers, er zit genoeg van het verhaal in de omgeving. Het verhaal hoeft niet alleen te bestaan uit ‘portretfoto’s’, maar kan ook  over-shoulder foto’s of een foto vanaf de achterkant, van iemand in de keuken bevatten.

5. Vertel een verhaal

Alle tips leiden uiteindelijk tot deze, want het belangrijkste van het creëren van een (historisch) document is het vertellen van een verhaal, Dat kan in een serie, maar het kan ook in een enkele foto. Bedenk van tevoren wat het narratief moet zijn, welk verhaal je foto’s moeten vertellen. Door van tevoren goed in je hoofd te hebben wat dat moet zijn, zul je doelgerichter gaan fotograferen. Wie weet kom je gaandeweg op nieuwe ideeën, maar de kern moet in je brein gebakken zitten, als een soort onderbewustzijn. Want je foto’s zijn, in dit geval, alleen geslaagd als ze in het verhaal passen.