Nikon D5: fotograferen bij unavailable light

Voor de professionele Nikon-gebruiker is dat uiteraard erg belangrijk: die moet meteen met zijn nieuwe camera aan de slag kunnen. De ergonomie van de professionele Nikon-camera’s is in de loop der jaren in hoge mate afgestemd op de wensen van de gebruikers. Daarmee begon Nikon al in de Korea-oorlog in 1950 door aan de fotojournalisten in Tokio op het vliegveld een cameraservicebeurt aan te bieden en bij die gelegenheid te vragen wat ze van de Nikon-camera’s en objectieven vonden: 'tell us what you like and especially what you don’t like’. De ergonomie is oppervlakkig gezien ook meteen het grootste verschil met concurrent Canon EOS 1D X MKII: waar Nikon-gebruikers met knoppen, een multi-selector (soort joystick) en twee kleinere instelwielen werken, doen Canon-gebruikers het met knoppen en een grote draaischijf, het snelinstelwiel. Persoonlijk heb ik een grote voorkeur voor de Nikon-ergonomie, maar misschien is het een kwestie van persoonlijke voorkeur en gewenning. Er zijn ook andere gevolgen van de gebruikersinterviews. Zo beschikt de D5 net als zijn voorgangers over een gigantische batterij (2500 mAh) maar het aantal opnamen is nog toegenomen tot van 3020 tot 3780 foto’s volgens CIPA – waarmee de afstand tot Canon bijna een factor drie bedraagt.

ISO-knop

De belangrijkste ergonomische wijziging bij de D5 betreft de ISO-knop: die is nu verhuisd van het ‘klaverblad‘ links boven naar een positie meteen achter de ontspanknop. Een echte verbetering omdat deze zeer vaak gebruikte instelling nu met één hand te bedienen is, zodat je het objectief kunt blijven ondersteunen (Erg belangrijk bij een zwaar en groot teleobjectief.) Voorheen was een dergelijke éénknopsbediening alleen mogelijk via het toewijzen van een speciale functie aan bijvoorbeeld de Fn-knop en dan was het nog steeds minder handig dan nu. (Overigens  zit bij de Canon EOS 1D X MKII zit de ISO-knop op een vergelijkbare plaats). Doordat de ISO-knop is verplaatst is de mode-knop naar het ‘klaverblad’ verhuisd en is de aparte flitsknop van het ‘klaverblad’ verdwenen. Dat laatste is niet erg omdat die functie ook via een knop naar keuze of via de flitser/afstandsbediening bediend kan worden. Technisch gezien zijn er vooral twee veranderingen: de maximale ISO-waarde en de scherpstelling. Bij de kleinere veranderingen hoort een 4K-filminstelling bij 30/25 bps (maximaal 3 minuten maar dat schijnt voor de doelgroep van de D5 geen bezwaar te zijn) en een 2,3 miljoen dot pixel LCD.

Praktijk

De maximale gevoeligheid van de D5 is zo hoog, dat die een tester voor problemen stelt. Nadat ik de camera had ingesteld op Hi5 was zelfs 1/8000 s en f/16 niet genoeg om te voorkomen dat ik een overbelichte foto zou maken. In een raamloos toilet waar ik geen hand voor ogen kon zien, slaagde ik erin bij 1/60 s en f/5.6 eindelijk een foto maken die niet overbelicht was. De camera kan in zo’n geval overigens gewoon scherpstellen met het onzichtbare infraroodlicht van een Nikon-flitser.  Met livebeeld kun je dan zien wat er op de foto komt, in feite wordt de camera dan een nachtzichtapparaat. Ideaal dus voor observatie waarbij je dan ook nog foto’s kunt maken, of voor heel speciale fotojournalistieke klussen. Verder alleen aan te bevelen in noodgevallen: Hi4 gaat nog net, maar Hi3 (ISO 819.200 is al bruikbaar voor foto’s in print (tot ca. 20cm breed) of online.

Hi5 (3.280.000 ISO) is bij Hi-5 maar liefst drie stops (acht keer) lichtgevoeliger dan de hoogste ISO-waarde van zijn voorganger, de D4s (ISO 409.600) en grootste concurrent (de Canon EOS 1D X MKII, ook ISO 409.600). De officiële ISO-waarde (dus zonder de Hi-instellingen) van de D4s is twee stops hoger dan die van zijn voorganger: 102.400 in plaats van 25.600 voor de D4s respectievelijk 51.200 voor de Canon. Om het enthousiasme over deze astronomische waarden meteen wat te temperen: de camera is weliswaar lichtgevoeliger dan zijn voorganger, maar de ruis bij vergelijkbare ISO-waarden is niet met een factor acht afgenomen. Bij jpg’s lijkt het eerder anderhalve stop, bij RAWs één stop. Dat klinkt uiteraard bescheidener, maar gezien het feit dat we daarmee dicht in de buurt komen van wat er theoretisch haalbaar is, toch een hele prestatie.

Dynamiek en ruis

Technisch interessant: het lijkt erop dat Nikon een andere weg kiest dan Canon bij de vermindering van de ruis. Waar Canon zich gericht heeft op een zo laag mogelijke ruis vóór versterking, richt Nikon zich sinds de D3 op het met zo weinig mogelijk verlies versterken van het sensor-signaal. Nieuw is eigenlijk alleen dat DPReview een ISO-invariance-test op de D5 losgelaten heeft, waardoor de indruk ontstond dat de D5 een kleinere dynamiek had dan zijn voorgangers. Dat is dus niet het geval; wel is de dynamiek kleiner dan die van een landschapscamera als de D810.

Multi-CAM 20K

De nieuwe scherpsteleenheid van de D5 is historisch gezien groter nieuws dan de nieuwe sensor. De D3/D4/D4s hadden 51 scherpstelsensoren waarvan 15 kruissensoren; nu zijn het er 153 waarvan maar liefst 99 van het kruis-type. Vanwege het grote aantal sensoren heeft Nikon ervoor gekozen de gebruikers steeds een groepje van vier sensoren te laten kiezen, waarbij de camera dan afhankelijk van het contrast daar weer een keuze uit maakt. Die 99 kruissensoren werken ook bij -4 EV en de andere bij -3 EV, bij de D4s was dat voor beide soorten sensoren -2 EV. Om u een indruk te geven: -4 EV is 30 s bij f/1.4 en 100 ISO, oftewel 1/15 s bij f/1.4 en de maximale gevoeligheid van de D5, ISO 102.400. Om van de snellere en gevoeligere scherpsteleenheid optimaal te kunnen profiteren, heeft Nikon er een eigen processor aan toegewezen. Samen met descherpstelsensoren en de 180K-pixel RGB-sensor voor onderwerpherkenning en het volgen van de objecten bij dynamische scherpstelling is er een scherpstelsysteem ontstaan dat waarschijnlijk de komende jaren zijns gelijke niet zal vinden. Het scherpstelsysteem is zo goed, dat in de normale fotografische praktijk er nauwelijks situaties te vinden zijn, waarin deze tegen de grenzen van zijn kunnen aanloopt. Daarom heb ik de camera meegenomen naar de Nürburgring, om daar motorraces te fotograferen, naar de Metzeler Reinoldus Langstrecken-Cup om precies te zijn. Uit de praktijk wist ik dat dit een enorme belasting is voor het scherpstelsysteem. Om het de camera nog lastiger te maken, heb ik hem bovendien gecombineerd met een objectief dat eigenlijk niet bedoeld is voor professionele sportfotografie: de Nikon AF-S VR 200-500mm f/5,6. Daarnaast heb ik een Nikkor 300mm f/4 FD gebruikt. Het resultaat heeft u al aan het begin van het artikel gezien.

Conclusie

In de praktijk is de Nikon D5 gewoon hetzelfde uiterst betrouwbare en snelle werkpaard van de fotojournalist, sport- of natuurfotograaf, dat nu weer een stuk beter is geworden. Enige nadeel: voor een eventuele spiegelloze opvolger is de lat nu wel heel hoog gelegd…

Specificaties

Resolutie: 21.3 megapixels
Adviesprijs: € 7109,-
Beeldsensor: fullframe cmos
ISO-bereik: 100-102.400 is uit te breiden tot 3.280.000 (hi5)
Scherm: 8 cm touchscreen LCD
Zoeker: Pentaprisma
Scherpstelling: Multi-CAM 20K-autofocussensormodule met DDL-fasedetectie, fijnafstelling en 153 scherpstelpunten (waaronder 99 kruissensoren en 15 sensoren die f/8 ondersteunen) waarvan er 55 (35 kruissensoren en 9 f/8-sensoren) kunnen worden geselecteerd
Snelheid: 12 fps (14 met de spiegel opgeklapt)
Opslag: 2 XQD-sleuven
Afmetingen: 160 x 158,5 x 92 mm
Gewicht: 1235 gram (alleen camerabody)
Filmfunctie: 4K 30p (progressief), 25p, 24p, 1920 x 1080: 60p, 50p, 30p, 25p, 24p
Informatie: www.nikon.nl

Beoordeling

Beeldkwaliteit:  5
Bediening:  4.5
Snelheid:  5 
Behuizing:  5
Prijs-kwaliteit:  4.5

Dit artikel verscheen eerder in DIGIFOTOPro 2.2016. Deze deze editie ligt nu in de winkels.