Storytelling in fotografie: zoek de rode draad

Waar een enkele foto je aandacht kan pakken, houdt een reeks je aandacht vast. En dat kan op veel manieren; je kan met het fotoboek van je oma op de bank zitten, uren door een museum lopen of op het algoritme van Instagram volgen. Verschillend dus, maar wel met een overkoepelend thema: je blijft kijken. Als fotograaf is het daarom ook zeker nodig storytelling onder de knie te krijgen.

Dat kan natuurlijk ook weer op veel manieren. Zo kan je alle foto's één onderwerp vasthouden, als bij het fotoboek van je oma, waar je familie waarschijnlijk het hoofdthema is, of een bepaalde locatie, zoals Japan of Indonesië in de nieuwste editie DigifotoPro, Maar de mooiste verhalen zijn misschien wel diegene waarbij je niet direct doorhebt dat het bij elkaar hoort.

Starten met storytelling in fotografie

Een story begint met een helder concept. Deze kan je creëren door een paar vragen te beantwoorden:

1. Wat wil ik vertellen?

De absolute basis: waar wil je het überhaupt over hebben? Is het een persoonlijk verhaal, een sociaal thema of iets abstracts? Dit moet je dus zien als de rode draad in je collectie.

2. Wie of wat gaat het vertellen?

Die rode draad moet natuurlijk door iets of iemand duidelijk gemaakt worden. Dat kan een echt onderwerp als een persoon, object of een groep van die twee zijn, maar het kan ook een bepaald gevoel zijn.

3. Waar of wanneer speelt het verhaal zich af?

Dan moet het verhaal zich nog ergens afspelen. Dat kan op meerdere manieren, zoals we bij de eerdere voorbeelden hebben gezien: het familiefotoboek speelt zich af langs verschillende jaren, decennia, gebeurtenissen, of een fotoreeks uit een bepaald land speelt zich af op één locatie. Mocht je nu abstracter bezig willen, kan dat natuurlijk ook; je kan tijd en plek in principe vervormen zoals je wil.

Zo kun je in de plekken ook weer een thema kwijt, als een soort extra stap. Om een voorbeeld te geven: je hebt een leuke stressbal en reist daarmee door heel Nederland en neemt op de meest toeristische plekken een foto. Voilà: je hebt naast een samenhangend onderwerp ook een locatie, al dan niet iets losser.

Cohesie door stijl en techniek

Goed, hierboven besproken we de echte basis. Als je op een andere manier een verhaal wil overbrengen, met verschillende onderwerpen, gevoelens of locaties, kan dat natuurlijk ook. Daarbij zijn technische keuzes dan weer belangrijk. Kleur, bijvoorbeeld, geeft gelijk een gevoel van samenhang. Hebben je onderwerpen bijvoorbeeld dezelfde kleur kleren aan, of juist compleet verschillende kleuren maar vallen die kleuren extra op in de ruimte? Of laat je kleur juist achterwege met een zwart-witbenadering? Je creërt in ieder geval op een simpele manier een rode (of zwart-witte) draad in je collectie.

Ook kan je gebruik maken van dezelfde belichting. Je kunt al je foto's tijdens golden hour maken, of juist midden in de nacht met een spotlight op een bepaald onderwerp. Je kunt alleen natuurlijk licht gebruiken, of licht dat altijd vanuit dezelfde hoek komt. Als je dit op de juiste manier doet, creëer je een gevoel bij de kijker waarmee er wel een lichtpuntje moet gaan branden.

Ook compositie kan een verhaal maken. Denk aan een collectie foto's waarin onderwerpen in dezelfde poses vastgelegd zijn of waarin de lijnen altijd tot eenzelfde soort punt lopen. Je krijgt daarmee een houvast, terwijl je toch veel ruimte hebt om te spelen.

Om nog met een echt technisch voorbeeld te komen: foto's met bijvoorbeeld dezelfde diafragma-instellingen kunnen ook een verhaal komen. Of geef je foto's bij de nabewerking dezelfde witbalans of contrastinstellingen. Want ja, ook als de foto's niets meer dan hetzelfde eruit zien, kan er een verhaal ontstaan. Mits jij natuurlijk weet wat je wil vertellen.

Selecteren en ordenen

Selectie is misschien wel het belangrijkste onderdeel van storytelling in fotografie. Of je nou in je archief kijkt of een verhaal uit een nieuwe fotosessie wil halen, je hebt vaak iets te veel goede beelden. Helaas geldt hier dan ook: kill your darlings. Bij elke foto moet je je dan ook afvragen of het past of niet; draagt het bij aan het verhaal, voegt het niets toe of leidt het zelfs af? Foto's die wel bij de reeks passen, maar het verhaal niet verder brengen, moet je elimineren.

Begin daarom ook bij de belangrijkste, die foto's die de kijker direct de wereld van je verhaal in trekken. Vanuit daar moet je een ritme creëren; wissel foto's af - bijvoorbeeld tussen close-ups en overzichtsbeelden - en werk zo toe naar een climax, met een einde dat emotioneel, aanzet tot denken of juist een bevredigende conclusie is.

Tips voor storytelling in fotografie

Allemaal leuk en aardig natuurlijk, maar hoe zet je dit nou allemaal op? Daarvoor hebben we ook een paar tips:

• Maak gebruik van een storyboard of collage. Hierdoor kan je brainstormen en gelijk zien hoe de foto's naast elkaar werken.
• Laat andere je reeks zien en kijk of ze het verhaal begrijpen. Misschien is het voor jou duidelijk, maar komt het wel goed over?
• Laat je niet afleiden door je mooiste foto's. Soms maak je een perfect plaatje, maar dat betekent niet dat die ook perfect is voor je verhaal. Durf deze beelden dus ook te schrappen.

Storytelling is kiezen

De rode draad in dit artikel: maak keuzes. Vanaf het begin ben je daar eigenlijk mee bezig. Ga dus niet met een los idee te werk, maar weet wat je wil en beweeg je op één pad. Heb je het verhaal in de foto's van dit artikel trouwens ontdekt?