Scarlett Hooft Graafland vangt de wereld in magisch-realistische beelden

Tekst Marijn Ruhaak Fotografie Scarlett Hooft Graafland 

Hoewel Scarlett haar liefde voor de fotografie pas later ontwikkelde, zat haar reislust er wel al vroeg in: ‘Als kind fantaseerde ik al over een leven als zigeuner. Ik woonde destijds in het bos en het leek me super spannend om met de huifkar van de buurman de wereld door te trekken.  

Net als Otje uit het boek van Annie M.G. Schmidt.’ Haar oom wist de fantasie van de kleine Scarlett nog eens extra aan te wakkeren. ‘Hij reisde veel en vertelde over verre landen. Samen met een aantal bergbeklimmers zette hij een hotel op in Nepal, waar ik na mijn eindexamen een half jaar verbleef.’ 

Van beeldhouwer naar fotograaf 

Na haar reis naar Nepal studeerde Scarlett beeldhouwen in Groningen en Den Haag, waarna ze naar New York vertrok voor haar master. ‘Daar werkte ik een tijdlang voor Jacqueline Hassink. Omdat installaties altijd maar tijdelijk zijn, maakte ik met een simpel cameraatje foto’s van mijn werk. Jacqueline was degene die mij aanspoorde om een goede camera te kopen zodat ik écht mooie beelden overhield aan mijn kunstwerken. Dat was het moment dat ik mijn Mamiya kocht.’ 

Tegenwoordig richt Scarlett zich vrijwel uitsluitend op fotografie. Haar Mamiya is nog steeds haar voornaamste werkpaard. ‘Hij is vrij licht, dus perfect voor reisfotografie. Bovendien is hij niet zo groot en intimiderend; dat is belangrijk als je de lokale bevolking wilt fotograferen’, legt ze uit. ‘Ik heb inmiddels wel een digitale camera gekocht, maar die gebruik ik bijna niet.’ De aanschaf van deze camera was vooral een praktische overweging: analoge fotografie is kostbaar en soms best stressvol.  ‘De rolletjes worden duurder en het is steeds lastiger om een laboratorium te vinden. Hoewel ik kan leven van de verkoop van mijn werk, is reisfotografie geen vetpot. Ik reis zoveel mogelijk low budget en logeer vaak bij de lokale bevolking, maar analoge fotografie is een grote kostenpost.’ 

Still life with Camel, Arabische Emiraten, 2016

Wat is een fotorolletje? 

Analoge fotografie is niet alleen prijzig, het zorgt ook steeds  vaker voor problemen bij het vliegveld. Scarlett legt uit: ‘De röntgenmachines bij de douane zijn tegenwoordig zó sterk dat je al je beelden kwijt bent als die door de scanner gaan. Dat is me één keer overkomen en sindsdien hamer ik erop dat ze mijn rolletjes apart scannen.’ Dat gaat niet altijd even gemakkelijk. ‘Sommige douanebeambten herkennen een rolletje niet meer. Op het vliegveld in Egypte begon de man met het ding heen en weer te schudden alsof er iets uit zou komen. Leg dan maar eens uit waarom het cruciaal is dat ze hem niet door de röntgen laten gaan.’ Toch zweert Scarlett bij haar Mamiya: ‘De kwaliteit is niet te evenaren. Ik houd van het 6x7-formaat en de wide-angle lens waarmee ik veel van de omgeving en met name de luchtpartijen kan vastleggen. Het blauw in de foto’s is werkelijk prachtig. Ik heb nog geen digitaal alternatief gevonden dat dat zo mooi kan.’ 

Sweating Sweethearts 2, Salar zoutwoestijn, Bolivia, 2004

Waanzinnige wolkenpartijen 

Ook in haar nieuwste serie, die tot en met 31 augustus te zien is in Museum Panorama Mesdag, domineert de blauwe hemel.Voor deze serie reisde ze af naar Turkije waar ze verschillende acrobaten fotografeerde. ‘Ik heb me laten inspireren door het schilderij Panorama Mesdag.’ Voor wie het niet weet: Panorama Mesdag is een panoramaschilderij in cilindervorm, met een hoogte van zo’n 14 meter en een omtrek van 120 meter. Dit kunstwerk, een van de oudste bewaard gebleven panorama’s ter wereld, geeft een weids uitzicht op de Noordzee, de duinen, Den Haag en Scheveningen. ‘Het schilderij heeft waanzinnige lucht- en wolkenpartijen, daar wilde ik iets mee.’ 

Op een eerdere tentoonstelling in Istanbul kwam Scarlett in contact met een acrobaat die op zijn beurt weer een paaldanseres en vuurspuwer aandroeg. ‘Ik probeer voor mijn series altijd in contact te komen met de lokale bevolking’, legt Scarlett haar aanpak uit. ‘Ik ga naar een land en ontdek ter plekke welke onderwerpen er spelen en wat de lokale bevolking bezighoudt. Dat zijn vaak onderwerpen die ook een universele waarde hebben, zoals klimaatverandering, de positie van de vrouw en ongelijkheid.’ Wat dat betreft heeft Scarletts werk ook een journalistiek randje. ‘Met het verschil dat al mijn beelden geënsceneerd zijn. Dat is ook de reden dat mijn reizen vaak lang duren: ik heb tijd nodig om de juiste mensen te vinden om te fotograferen en een band met ze op te bouwen. Zeker als ik in landen kom waar de mensen nauwelijks Engels spreken, kost dat veel tijd.’ 

Polar Bear, Igloolik, Canadees poolgeibed, 2007 

Nieuwe verhalen 

Zoals veel reisfotografen, weet Scarlett nooit hoe het volgende jaar eruit gaat zien. Op dit moment is ze net terug van een reis naar Egypte waar ze de eeuwenoude piramides bezocht. ‘Ik ben nog zoekende naar een verhaal, maar er is mij wel een aantal dingen opgevallen tijdens deze reis. Bijvoorbeeld de enorme bergen vuilnis die verspreid door de straten liggen, het plastic dwarrelt daar overal rond. Daar zit misschien een verhaal in. Maar ik wil ook terug naar de zoutwinning bij de Libische grens, want daar zijn prachtige beelden te maken.’   

Scarlett Hooft Graafland 1973 

Scarlett Hooft Graafland studeerde aan de KABK in Den Haag en deed daarna haar Masters in Sculpture op de Parsons School of Design in New York. Voor haar fotografie reisde ze onder andere naar de hoogvlaktes van Bolivia, het Canadese poolgebied, Madagaskar, het Jemenitische eiland Socotra, Vanuatu en Turkije. Over haar series verschenen enkele boeken. Ook werd haar werk in verschillende media gepubliceerd en in vele musea tentoongesteld. Tot en met 14 september is haar nieuwste serie Mesmerizing te zien in Museum Panorama Mesdag.  Meer zien van Scarlett Hooft Graafland? Bezoek dan haar website scarletthooftgraafland.nl, of bekijk haar werk in het Panorama Mesdag, panorama-mesdag.nl.