Review: AF-S NIKKOR 500mm f/5.6E PF

Mooie natuurfoto’s maken betekent vaak slepen met zeer zware en dure spullen. De meeste dieren kun je om uiteenlopende redenen niet erg dicht benaderen, dus heb je lange teleobjectieven nodig. Nikon maakt sinds 1988 500mm-objectieven met een lichtsterkte van f/4. Die golden al als compact en licht in vergelijking met de 400 en de 600 mm objectieven. De laatste (fluoriet-)versie weegt nog steeds meer dan drie kilo en is bijna 40 centimeter lang. De 400mm f/2.8 en de 600mm f/4 zijn bijna vier kilo en nauwelijks kleiner of zelfs groter (600 mm). Een 300mm f/2.8 met een 1.7 x converter weegt ook meer dan drie kilo. De 180-400mm f/4 met de ingebouwde 1.4x-teleconverter is drieënhalve kilo en is eveneens 40 cm lang. De 200-500mm f/5.6 lijkt dé oplossing (2300 g, 27 cm) maar is niet op het niveau van de andere objectieven qua snelheid van scherpstelling. Nu is er dan de AF-S NIKKOR 500mm f/5.6E PF ED VR. Dit objectief weegt 1460 gram en heeft een lengte van 24 cm. Niet alleen wat betreft gewicht maar ook qua prijs ligt hij ver onder de andere oplossingen – afgezien van de 200-500mm dan.

PF

PF staat voor Phase Fresnel. Fresnel lenzen zijn gewone lenzen, maar dan concentrisch als het ware bijgezaagd, zodat ze veel minder dik worden. Wanneer je de lens vanaf de zijkant bekijkt zie je een zaagtandstructuur. Iedere keer wanneer de lens te dik dreigt te worden, komt er een nieuwe laag en wordt hij weer smaller. Ze worden wel gebruikt in optieken van vuurtorens en ouderwetse spots. Je kunt je voorstellen dat zo’n vorm niet zomaar tot goede resultaten voert. Wanneer je echter de fresnelstructuur maar klein genoeg maakt, worden de optische nadelen ook steeds kleiner. Maak je die structuur echter steeds kleiner en ga je tot op diffractieniveau, dan treedt er nóg een bijzonder effect op (zie afbeelding). We zien dan chromatische aberratie als gevolg van diffractie, maar deze is precies omgekeerd aan die van een gewone convexe lens. Plak je dus een fresnel-laag op een gewone convexe lens, dan heffen die twee vormen van chromatische aberratie elkaar op en heb je dus geen of minder extra zware ED of fluoriet- lenzen nodig voor de correctie van chromatische aberratie. Hierdoor wordt het objectief kleiner en lichter. Dat zie je misschien nog het beste bij de 300 mm f/4 PF. Dat objectief heeft maar één ED-element en geen fluoriet-elementen – maar uiteraard wel een groot PF-element voorin. De 500mm PF heeft weliswaar drie ED-elementen, maar dat zijn heel kleine elementjes achterin het objectief. Kijk je naar de andere Nikon (en Canon-) teleobjectieven zonder PF-element, dan zie je meerdere zeer grote (en zware) fluoriet- (en ED-) elementen vooraan in het objectief. Dat het objectief toch nog negentien elementen telt, is terug te voeren op de wens van Nikon om een zo hoog mogelijke kwaliteit te bereiken. De PF-techniek wordt alleen door Nikon en Canon gebruikt, bij Canon heet het DO. Canon is er echter bij de 400mm f/4 niet in geslaagd de grootte van het objectief opvallend te verkleinen. Nikon is een stap verder en heeft nu dus zelfs twee extreem lichte en kleine PF-objectieven.

400mm f/5.6 ED

Ooit had Nikon een 400mm f/5.6 ED voor handmatige scherpstelling. Dat objectief was ook populair vanwege zijn compactheid. Doordat het erg smal was, liet het zich echter niet goed op een statief gebruiken: er ontstonden al snel trillingen. Ook bij het fotograferen uit de hand leek het bijna te dun. Hoe zit dat bij de nieuwe 500mm? Dit objectief is vrijwel even zwaar en lang als de oude 400mm f/5.6. Maar omdat het een heel andere vorm heeft, is het juist heel goed te hanteren. Je kunt de statiefgondel eraf halen, maar dat is eigenlijk helemaal niet nodig.

De vorm van het objectief is ergonomisch vrijwel ideaal. Net als de duurdere teleobjectieven heeft het vier knoppen, waarmee je de scherpstelling kunt activeren (AF-ON) of juist vasthouden (AF-lock). Bij onder meer de D850 en de Z-camera’s kun je er ook andere functies aan geven. Bij het objectief zit uiteraard een flinke zonnekap, die op zich al een prima bescherming biedt. Maar zoals steeds bij Nikon zit ook bij dit teleobjectief een brede rubberen stootrand vooraan het objectief, die het ook wanneer de zonnekap er niet op zit, goed beschermt. De scherpstelsnelheid ligt erg hoog. Zelfs met de oudere body’s als de D7200 en de D800 werkt de scherpstelling erg goed. Met de D850, D500 en de nieuwe Z-camera’s werkt het objectief nog beter samen.

Converters

Het objectief verwondert ieder keer weer als je het vastpakt door zijn geringe gewicht. Je zou dit objectief kunnen gebruiken met een of twee converters. De 300mm laat zich niet heel goed combineren met een 1.7 x of 2 x converter, met name niet qua scherpstelling (maar er gaat ook wat contrast verloren). Met de 1,4x converter werkt hij echter prima. De 500mm ook, maar verbazingwekkend genoeg kun je dit objectief wel combineren met de 1.7x converter. AF werkt niet meer zo goed en met sommige Nikoncamera’s zelfs helemaal niet omdat de gecombineerde lichtsterkte maar f/9.5 bedraagt. Optisch is het echter een goede combinatie, zelfs bij volle opening. De TC-14EIII is uiteraard nog beter geschikt en daarmee blijft de scherpstelling bij de meeste Nikoncamera’s ook behouden. Zo krijg je dan met beide PF-objectieven en twee converters een reeks van 300 tot en met 800mm, via 420, 500 en 700 mm. Een zoomobjectief heb je dan nauwelijks meer nodig.

Conclusie

De 300mm f/4 PF werd indertijd zeer lovend ontvangen en is een populair objectief geworden. Deze AF-S NIKKOR 500mm f/5.6E PF ED VR is minstens zo goed. Het voordeel van de  geringere omvang en het kleinere gewicht is echter bij een 500mm nog belangrijker. Kortom: dit objectief is een echte aanwinst in het programma van Nikon.

Beoordeling AF-S NIKKOR 500mm f/5.6E PF ED VR

Beeldkwaliteit 9
Bediening 9
Behuizing 9
Prijs / kwaliteit 8

Wij testten de AF-S NIKKOR 500mm f/5.6E PF ED VR in DIGIFOTO Pro 6.2018 en gaven het objectief een Platina award. Je kunt DIGIFOTO Pro 6.2018 en andere edities gemakkelijk nabestellen in onze webshop.

Specificaties AF-S NIKKOR 500mm f/5.6E PF ED VR

Brandpuntafstand 500 mm
Aantal diafragmabladen 9 (afgerond)
Maximaal diafragma f/5.6
Lengte 237 mm
Breedte 106 mm
Gewicht 1460 g
Opbouw (elementen/groepen) 19/11
Kortste scherpstelafstand 3 m
Lensvatting Nikon F

Adviesprijs € 3.999,-
Info www.nikon.nl