Best of Five | Hélène Wiesenhaan | Allround-fotograaf

Tekst: Cees Visser | Fotografie: Hélène Wiesenhaan

Soms zijn het juist de moeilijke momenten die ons waardevolle levenslessen leren. Dit geldt ook voor Hélène Wiesenhaan, geboren in Haarlem in 1971 en opgegroeid in Den Haag. Tijdens een middag in november, in haar ruime en prachtige fotostudio in Overveen, deelt ze haar ervaringen. School, of specifieker het schoolsysteem, was nooit echt haar domein. Ze had te kampen met uitdagingen zoals moeite met concentreren tijdens de lessen, wat werd gevolgd door een ernstig ongeluk op haar zestiende. Tot overmaat van ramp zakte ze op haar twintigste ook nog eens voor haar havo-diploma. ‘Ik geloof dat ik eenentwintig jaar was toen ik eindelijk klaar was met het voortgezet onderwijs, met deelcertificaten, ook dat nog,’ vertelt ze.

Zolang ze zich kan herinneren, wil Hélène fotograaf worden. Opmerkelijk, want het was niet dat ze iemand in haar omgeving had die haar stimuleerde of ‘het goede voorbeeld gaf’. Ze vertelt dan ook dat ze de fotograaf in zich helemaal zelf heeft ontdekt. ‘Ik had wel een opa die creatief aangelegd was, maar die heb ik nooit gekend. Het moet denk ik iets in de genen zijn. Ik weet wel dat ik altijd de behoefte heb gehad om momenten vast te leggen en om verhalen te vertellen met beelden, niet met woorden.’ Waar die behoefte aan precies vandaan komt, is voor Hélène nog altijd een raadsel.

Wanneer Hélène gevraagd wordt naar het begin van haar indrukwekkende carrière, wijst ze naar haar tijd in Amsterdam, rond haar twintigste. Daar ontdekte ze via haar toenmalige vriend, die eigenaar was van een 27mc-apparaat - een soort radio die lokale communicatie, waaronder politieberichten, opving - mogelijkheden die haar pad zouden vormen. Door dit apparaat kon ze snel op de hoogte zijn van incidenten in de buurt, zoals branden of verkeersongevallen, en ging ze eropuit met haar camera. Maandenlang legde ze dergelijke gebeurtenissen vast, waarbij haar foto's soms zelfs in kranten verschenen. Een keer, bij een brand in Amsterdam-Noord dicht bij haar woning, nodigden brandweerlieden haar uit om op hun voertuig te staan voor een beter zicht op het hevige vuur. Terwijl ze dit verhaal vertelt, laat Hélène een korte stilte vallen. ‘Het gebouw stortte in. Net op het moment dat er een aantal brandweermannen naar binnen gingen. Ik had die mannen even daarvoor gefotografeerd. Die beelden heb ik toen afgestaan voor onderzoek,’ vertelt ze. Dit was voor haar tegelijk een schok als een les: ze begrijpt dat beelden een doel kunnen hebben.

Willekeurige meiden

In de periode die volgde, pakte ze alles op. Bijvoorbeeld modellenfotografie. Ze sprak willekeurige meiden aan op straat en vroeg of ze belangstelling hadden voor een zoals ze het noemt een ‘testshoot’. ‘Ik vond het leuk om die meiden te fotograferen, gewoon portretten die ze in hun portfolio konden opnemen. Belangrijker, ik kreeg daar veel positieve reacties op.’ Hélène deed zelf ook aan modellenwerk. ‘Ik was geen topper, maar ik deed het wel’, voegt ze er lachend aan toe. 

Hélène heeft ook nog in opdracht portretten geschoten bij rondvaartboten in Amsterdam. Ze fotografeerde passagiers vlak voor ze aan boord stapten, om ze bij terugkomst te verleiden tot het kopen van die ‘memorabele foto’. Geen hoogdravende fotografie, zegt ze daarover, maar ze leerde snel werken en slijpte zo aan haar communicatieve vaardigheden. In de tussentijd kreeg ze wel nóg een tegenslag te verwerken: de weigering voor de Foto-academie. ‘Ik werd geweigerd omdat je daar schei- en natuurkunde op vwo-niveau voor nodig had – je weet wel, de donkere kamer – en dat had ik niet. Een deur sloeg dicht. Ik had een bloedhekel aan het reguliere onderwijs, was al wat ouder en had geen zin meer om weer naar school te gaan.’ Ze kiest uiteindelijk voor een alternatief, een cursus Fotogram. Dit waren tien avondlessen van twee uur, gevolgd door een studie aan de New School for Information Services: een particuliere driejarige hbo-opleiding met kleine klassen, waar ze werd bijgespijkerd in journalistiek, marketing, communicatie en ook fotografie. ‘Hier leerde ik ook hoe je een eigen tijdschrift kunt maken.'

Break-Out!

Hélène's carrière nam een positieve wending toen ze stage begon bij Break-Out!, een voormalig jeugdtijdschrift over showbusiness (en seksualiteit). Haar foto's, die ze meenam naar haar sollicitatie, trokken de aandacht van de hoofdredacteur die haar talent herkende en haar een plek op de fotoredactie aanbood. Daar bloeide ze op. ‘Ik heb toen alles gedaan, alles gefotografeerd. Ik had een goudmijn aangeboord.’ Via Break-Out! kreeg ze ook een voet tussen de deur bij andere bladen in het uitgevershuis, zoals Panorama, Story en Glamourblad Beau Monde. ‘Ik bediende ineens heel veel titels en werkte twenty-four seven. Druk, stress, maar ook veel kansen gekregen en gepakt. En veel geleerd.’ 

Hélène reisde af naar evenementen zoals popconcerten en filmpremières. Zo ging ze naar New York voor de première van Titanic om Kate Winslet te fotograferen, bracht een dag door met de Spice Girls en Mr. Bean. Ze herinnert zich een fotoshoot in de hotelkamer van Eminem. ‘Dat beloofde weinig goeds want de journalist voor mij zag zijn opnameapparatuur tegen de muur gekwakt worden. Ik toch maar naar binnen met mijn fotocamera. Lag de hele band apestoned op de grond, Eminem zelf zat op een bank. Ik ben een bureautje opgeklommen – een gesprek was nauwelijks mogelijk – en heb het tafereel vanuit een hoog perspectief vastgelegd; Eminem vond het geweldig.’ 

Hélène erkent dat ze anders werd behandeld dan haar mannelijke collega's in de wereld van celebrityfotografie, waar ze lange tijd de enige vrouw was. ‘Dat had zeker zijn voordelen. De omgang was vriendelijker en ik kon meer bereiken. Ja, ik heb mijn vrouw-zijn daarbij positief ingezet. Maar het had ook nadelen; soms werd ik belaagd,’ geeft ze toe. Ze merkt op dat vooral op de rode loper geen onderscheid meer gemaakt wordt en het een strijd is om een goede plek. ‘Ik liet me niet zomaar opzij zetten. Het is vaak een hevige concurrentiestrijd tussen fotografen.’ Een dieptepunt voor haar was toen ze zwanger aan het werk was en een stoot in haar buik kreeg. ‘Zelfs dan krijg je als vrouw geen voorrang.’ Desondanks beleefte ze een fantastische tijd en genoot ze van de afwisseling in haar werk. Ze gaat vooral graag op reportage, zoals een week in Zuid-Afrika, gevolgd door een plotselinge trip naar Thailand om bijvoorbeeld het verhaal van een crimineel vast te leggen.

Naakt

Uit het gesprek met Hélène wordt duidelijk dat ze door geen enkele uitdaging wordt afgeschrikt. ‘Ik ben een vechter en geef nooit op,’ zegt ze. ‘Ik blufte erop los. Veel collega's verwachtten dat ik het niet lang zou volhouden in deze branche. Dat pikte ik natuurlijk niet.’ Haar gedrevenheid bracht haar soms tot het uiterste. Zo werd ze gevraagd om de cover te fotograferen voor een nieuw tijdschrift van The Music Factory (TMF), bekend om zijn videoclips en muziekprogramma's voor jongeren, met Brigitte Maasland, Sylvana Simons en Daphne Bunskoek als onderwerp. ‘Ik zei vol bravoure dat ik het zou doen. Maar de uitdaging was dat de dames om bepaalde redenen naakt moesten zijn en ik moest het vastleggen met een grote Hasselblad-camera. Ik moest het heel professioneel aanpakken, maar ik had nog nooit met een Hasselblad of een lichtplan gewerkt… Ik heb er nachten van wakker gelegen.’ Gelukkig schoot een vriend haar te hulp en die spijkerde haar bij. ‘Uiteindelijk is het me gelukt. De opdrachtgever was superblij en vervolgens mocht ik alle andere covers ook volschieten. Die naaktfoto, en dan voor alles wat er bij kwam kijken, was voor mij een mijlpaal. De les: je moet durven, anders bereik je niks.’ Na die opdracht voelde Hélène dat ze haar plek in de branche had veroverd, wat leidde tot tal van andere projecten.

 

Borsato

Gevraagd naar een moment of fame, haalt ze herinneringen op aan het gerucht dat Marco Borsato in Venetië ging trouwen met Leontine Ruiters. Dat was – we spreken mei 1998 - niet overal, maar wel in bepaalde kringen groot nieuws. Om dé trouwfoto te schieten, reisde ze af naar Venetië om op de luchthaven aldaar vluchten uit Nederland op te wachten en vervolgens een ‘verdachte’ groep Nederlanders te volgen naar een hotel. Via een buschauffeur en een receptiemedewerker van het hotel in kwestie kwam ze achter de trouwlocatie. ‘Heel veel speurwerk. Maar op enig moment sta ik ergens en zie ik het paar in vol ornaat mij tegemoet komen. Ik heb in korte tijd heel veel foto’s geschoten, waaronder het droomplaatje, om hen daarna met rust te laten. Er stonden zestien pagina’s in de Story over ‘Het Huwelijk van het Jaar’. De andere fotografen werden gek. Toen was ik ook gekend binnen dat wereldje.’ Ze voegt eraan toe dat zelfs Marco Borsato tevreden was met de foto’s: ‘Hij heeft me later nog bedankt. Vanaf dat moment hoefde ik niet meer rond te rijden op zoek naar Bekende Nederlanders. Bovendien kon ik werken voor wie ik wilde. Andere tijdschriften, zoals Nouveau, Marie-Claire en Viva, en andere klanten uit verschillende sectoren. Modefotografie, interieur, portretten. Meer voor minder geld.’

Paralympisch

Alles verliep voorspoedig voor Hélène, wat zelfs resulteerde in het winnen van een Zilveren Camera (derde prijs; zie selectie). Een opvallend hoofdstuk in haar portfolio is haar werk in de sportfotografie, die op een bijzondere manier tot stand kwam. Dankzij haar relatie met de bondscoach van de paralympische atletiekploeg raakte Hélène betrokken bij het fotograferen van paralympische atleten, iets wat ze begon te doen uit puur plezier. Dit leidde tot een uitnodiging om de Paralympische Spelen in Londen in 2012 bij te wonen. ‘Ik had geen specifieke opdrachtgever, maar werkte wel voor Getty Images door het leveren van stockfoto's. Toen de atletiekunie mijn foto's zag, vroegen ook zij om beeldmateriaal. Vanaf dat moment begon ook mijn 'carrière' bij deze sportbond.’

Hélène's ervaring met paralympische sportfotografie strekt zich uit van Londen 2012 tot Rio de Janeiro 2016 

en Tokyo 2022, en binnenkort zal ze (‘voor de laatste keer’) afreizen naar Parijs 2024. ‘Daar zijn zowel dramatische als prachtige verhalen te vinden. Die wil ik vastleggen. Deze zomer in Parijs zal het einde zijn van een prachtig hoofdstuk in mijn carrière.’ En dan? ‘Ja, wat dan…,’ herhaalt ze de vraag. ‘Meer vrije projecten, meer samenwerken met modemerken, nieuwe kledingcampagnes fotograferen… Dat vind ik echt geweldig. Er zijn zoveel mogelijkheden, je werkt met professionele teams, topmodellen, alles is goed georganiseerd en de sfeer is fantastisch. Volgende week vertrek ik naar Spanje om een nieuwe collectie vast te leggen,’ deelt ze enthousiast. Voor Hélène ligt de toekomst als fotograaf duidelijk in deze richting.

Best of Five?

In de rubriek The Best of Five staan vijf foto’s van een bekende Nederlandse fotograaf centraal. De vijf beelden gelden als kantelmomenten of mijlpalen in de carrière van de maker in kwestie - en geven daarmee blijk van een ontwikkeling. Of het zijn simpelweg de ‘beste’ vijf foto’s ooit gemaakt door de hoofdrolspeler.