Review: Nikon SB-5000: radiografisch flitsen met Nikon

Eén van de voordelen van het Nikon-systeem is de feilloos werkende flitsbelichtingsmeting. Naar verluid heeft Nikon eind jaren tachtig een hele jaargang elektrotechnici in dienst genomen om daarvoor een systeem te ontwerpen. Vanaf de F90 (1992) ook in vijf (later duizenden) zones in het beeld, gebruikmakende van de afstand van de onderwerpen het bij een voorflits gemeten licht te evalueren waardoor een vrijwel foutloze belichtingsregeling ontstond. Het Nikon-systeem is vooral heel erg goed in het combineren van het aanwezige licht en flitslicht. Daar had de concurrentie twaalf jaar lang (!) geen antwoord op.  Vanaf 2003 ging Nikon de voorflitsen ook gebruiken om meerdere flitsers aan te sturen met behoud van TTL-flitsmeting (through the lens, in het Nederlands ook wel DDL: door de lens). Dat systeem van voorflitsen werkte weliswaar zeer goed, maar was wel onderhevig aan beperkingen: het flitslicht moet de sensor van de andere flitser(s) wel kunnen bereiken bijvoorbeeld. De SB-5000  is daarom uitgevoerd met een extra ingebouwde radiografische besturing. Camera’s uitgerust met een zender (extra accessoire) kunnen zo communiceren met één of meerdere SB-5000s.

Opvolger

De SB-5000 is de opvolger van de SB-910. De SB-5000 heeft hetzelfde richtgetal, maar is iets compacter en heeft uiteraard radiografische besturing voor bijna dezelfde adviesprijs. Het is dus in feite een flitser met een ingebouwde gratis radio(besturing). Maar Nikon heeft ook nog wat andere extra voordelen meegegeven aan de SB-5000. De SB-910 had al een extra functie om het te heet worden van de flitser onder extreme omstandigheden tegen te gaan. In wezen is een flitser namelijk een afgesloten doosje waarin een enorme hitte ontwikkeld wordt en wanneer je dus veel snelle serieopnamen maakt – of in de FP-modus bij dertig graden of warmer werkt, kan dat de flitser enige tijd buiten werking zetten.

Bij de SB-5000 heeft Nikon daarop een voor de hand liggend maar niettemin voor een kleine flitser uniek antwoord gevonden: een ventilator. Daardoor kan de flitser 120 achtereenvolgende opnamen maken met pauzes van vijf seconden. Dat is ongeveer het dubbele van de SB-910.

Het  oververhitten blijft mogelijk in de situatie dat iemand extreem veel snelle serie-opnamen maakt waarbij continu met grote intensiteit geflitst wordt. Dat is echter sowieso niet aan te raden omdat het uiterst storend is. Het andere scenario – FP-flitsen bij hoge temperaturen – komt in Nederland zelden voor. FP-flits is een aanduiding uit de tijd van de flitslampjes. In die tijd had je lampjes die extra lang bleven branden. Dat is nodig wanneer je foto’s maakt met een korte sluitertijd. In dat geval namelijk, belicht de spleetsluiter niet het gehele beeld in één keer, maar door een smalle spleet over het beeld te laten bewegen. (Vandaar de naam spleetsluiter.) Omdat een flitser maar heel kort flitst, krijg je dan een heel smalle foto. Een elektronische flitser kan niet langer blijven branden, maar de FP-stand lost dat probleem op door een serie korte flitsen af te geven. Omdat je overdag ook nog eens vrij veel licht nodig hebt, kost dat veel energie én produceert het veel warmte. Ook in dat geval houdt de SB-5000 het een stuk langer vol dan zijn voorganger, prettig wanneer je een huwelijksreportage in de zomer in Italië moet maken bijvoorbeeld.

Ook duidelijk verbeterd ten opzichte van de voorganger: de oplaadtijd. Deze bedraag nu ca. 1,8 sec. met Ni-MH (2600 mAh) accu’s 2,3 seconden en 2,6 seconden met normale AA- alkaline (1.5V) batterijen 9. Dat waren er eerst vier. Het richtgetal is gelijk gebleven, maar de afmetingen van de flitser zijn wel verkleind. De SB-5000 heeft net als de SB-910 als meegeleverde accessoires een diffusor met kleurgels die automatisch de witbalans van de camera veranderen als je dat wilt, een statiefvoet en een ingebouwde reflectiekaart en groothoekdiffusor. De voordelen van radiografisch besturen van flitsers zijn duidelijk: de flitsers hoeven elkaars licht niet te kunnen zien en het werkt ook in situaties met veel ander licht. De voordelen van het optische systeem van Nikon zijn ook duidelijk: het is een systeem dat afgezien van de net genoemde – en eenvoudige te constateren – beperkingen, heeft bewezen volkomen probleemloos te werken zelfs met lichtmeting door de lens en individuele aansturing van heel veel verschillende combinaties van flitsers.

Het Nikon-systeem heeft gelukkig de universaliteit van het optische systeem behouden. Je kunt dus allerlei combinaties maken met andere flitsers, die alleen optisch aan te sturen zijn. Het is nu zelfs mogelijk om zes groepen te maken (radiografisch) waar dat er met optisch nog drie zijn. Je kunt ook alleen dat deel van een set-up waar de flitsers elkaar niet kunnen zien, radiografische aansturen. De rest van de set-up kan dan gewoon werken met optische aansturing. Zo communiceren alle flitsers en de camera met elkaar, deels optisch en deels radiografisch, net zoals het uitkomt. Bij Nikon houdt dat in, dat je de perfect werkende i-TTL kunt gebruiken: de camera meet het licht door de lens en past de gewone belichting en de belichting van de flitsers aan, waarbij jij bepaalt wat de verhouding tussen het aanwezige licht en alle afzonderlijke groepen van flitsers en zelfs de individuele flitsers is.

Foto: Nikon

Praktijk

In de praktijk werkt het systeem zeer eenvoudig. Je moet de flitser één keer paren met de camera, maar vanaf dat moment maken ze ook nadat je de flitsers of camera(‘s) uitgeschakeld hebt meteen contact. Het bereik is volgens Nikon ongeveer dertig meter, in de praktijk soms zelfs meer.

Behalve één of meer SB-500’s heb je ook nog een camera nodig met een nieuw menu, dus een D5 of een D500. (Of de oudere camera’s via een firmware-update ook radiografisch kunne gaan werken, is op dit moment nog onbekend.) Daarnaast heeft de camera een zender nodig, in dit geval de WR-R10, en om die in de 10-polige aansluiting van de D5(00) te steken nog een verloopstukje, de WR-A10. Koop dan meteen een set van een WR-T10/WR-R10 en WR-A10 en je kunt de camera(‘s) ook op afstand besturen. Je kunt de WR-10 ook gebruiken om meerdere camera’s tegelijkertijd te ontspannen, waarbij een camera met een tienpolige stekker als commander gebruikt wordt, en bijvoorbeeld een of meer D7200 of D750 als volgcamera’s of er kan een extra afstandsbediening gebruikt worden.

De praktijkopname werd gemaakt met vrij veel zonlicht. Om de juiste verhouding tussen de belichting voor de achtergrond en de door de flits verlichte radio en het model te krijgen én een grote scherptediepte, werd 1/250 s bij f/16 gekozen, een korter sluitertijd met ene groter diafragma was ook mogelijk geweest. f/16 is net op het randje voor wat betreft de diffractie bij de Nikon D5. De grote scherptediepte was in dit geval echter nodig. Er werden twee SB-500-s gebruikt die met de meegeleverde statiefadapter op twee statieven geplaatst werden, op ongeveer een meter boven het model. 

Conclusie

De SB-5000 is een goede opvolger van de SB-910. De verkorte oplaadtijd, ventilatie en uiteraard de radiografische functie zijn belangrijke toevoegingen. De uitbreiding tot maar liefst zes groepen maakt het systeem nog flexibeler. De mogelijkheid om radiografische en optische communicatie te combineren is heel belangrijk voor wie al oudere Nikon-flitsers of camera’s gebruikt. Op die manier kun je langzaam maar zeker doorgroeien van optische, via gecombineerde naar geheel radiografische communicatie tussen flitsers en camera(’s). Uiteraard is de SB-5000 duurder dan de kopieën van meestal vrij onbekende merken. Je hebt nu echter in ieder geval de zekerheid van dat de software en hardware van de camera en het flitssysteem optimaal op elkaar afgestemd zijn, en dat is zeker in de professionele praktijk heel wat waard.

Beoordeling

• Belichting in combinatie met camera: 10
• Communicatie met andere flitsers en camera: 10
• Systeemflexibiliteit: 9
• Prijs-kwaliteitsverhouding: 8

Adviesprijs: € 679,-
Adviesprijs WR-T10, WR-R10, WR-A10 (draadloze zender, verloopstuk en afstandsbediening): € 219,-
Bereik: 24-200mm, met groothoekdiffusor tot 14mm (full frame, DX: tot 10mm)
Richtgetal: 34,5
Draaibaar: 270 graden
Kantelbaar: +90/-7 graden
Groepen: 6
Voeding: 4x AA batterijen en extern
Afmetingen: 73x103,5x137mm
Gewicht: 420g

Info: Nikon