Retrofocus: Pentacon Six

Retrofocus: Pentacon Six

Jesse Kraal 8810
Veel camera's uit Oost-Europa en de Sovjet-Unie waren ten tijde van de Berlijnse muur kopieën van West-Duitse modellen. Veel, maar niet allemaal. Een van de bekendste voorbeelden van Oost-Duitse cameratechniek is de Pentacon Six.

In 1956 kan de wereld op de Photokina kennismaken met de Praktisix, een middenformaat-camera van Oost-Duitse makelij. In tegenstelling tot veel andere middenformaatcamera's met verwisselbare objectieven ziet de Praktisix eruit als een te grote kleinbeeldcamera. Het jaar erop gaat de camera in productie bij het genationaliseerde Kamerawerke Dresden-Niedersedlitz (later een onderdeel van VEB Pentacon), waar ook de Praktica-kleinbeeldcamera's van de band rollen.

Kamerawerke
De fabriek van Kamerawerke Dresden-Niedersedlitz, zoals deze er nu bij staat.

Kwaliteitsproblemen

Het toestel wordt geplaagd door kwaliteitsproblemen, zo hebben veel toestellen last van overlappende negatieven door een verkeerde afstelling. Al in 1959 komt er een verbeterde versie op de markt, die in 1964 wordt opgevolgd door de Praktisix II. Echt betrouwbaar zullen de Praktisix-modellen echter nooit worden.

Praktisix
Een afbeelding uit de Praktisix-brochure

Pentacon Six

De echte doorbraak van het toestel komt pas in 1966, als de Pentacon Six wordt gepresenteerd. Dit toestel heeft niet langer de Praktisix-naam, maar is vernoemd naar de naam van de fabrikant (een samenvoeging van Pentaprisma en Contax). Ook de bajonetlensvatting van de camera zal bekend worden onder de Pentacon Six-naam of simpelweg P6.

Net als de Praktisix heeft ook de Pentacon Six een opnameformaat van 6x6 en verwisselbare zoekers. Naast de standaard schachtzoeker is er ook een prismazoeker en twee jaar na de introductie komt er een prismazoeker met ingebouwde lichtmeter. De camera krijgt vanaf dat moment de naam 'Pentacon Six TL' mee, ondanks dat de camera zelf niets veranderd is.

Kiev
Een Pentacon Six TL met ttl-zoeker en een Kiev 60

De camera is niet alleen populair in Oost Duitsland, ook in andere landen is er vraag naar een voordelige middenformaatcamera. Om een importverbod van communistische producten te omzeilen worden de camera's als Halimex Pentacon geexporteerd naar Australie.

Kiev en Ekaxta

In Ukraine worden de Kiev 6 en later Kiev 60 geproduceerd, die qua techniek sterk leunen op de Pentacon Six-camera. Exakta koopt de productierechten voor de camera en produceert deze in West-Duitsland als Exakta 66. De camera ziet er wat gelikter en hoogwaardiger uit, maar technisch is deze vrijwel identiek met de Pentacon Six.

Exakta 66
Voor West-Europa kreeg de Pentacon Six een matzwarte verflaag en wat kleine verbeteringen

Objectieven

Een deel van het succes heeft de camera te danken aan de voordelige objectieven die desalniettemin een uitstekende beeldkwaliteit hebben. Naar verluid worden er in Roemenië nog steeds objectieven gemaakt met een P6-vatting. Veel van de lensontwerpen komen bij Carl Zeiss Jena vandaan, een Oost-Duitse afsplitsing van het beroemde concern.

In 1990 valt het doek voor de Pentacon Six, maar diverse afgeleide camera's houden het nog langer uit. Pas eind jaren 90 wordt de productie van de Kiev 60 gestaakt, terwijl in 2001 de laatste Exakta 66 van de band rolt.

afbeelding van jesse kraal

Jesse Kraal | Fotograaf

Bekijk alle artikelen van Jesse

afbeelding van Edwin van Wier

De firma Arax verkoopt nog steeds deze camera's in een verbeterde uitvoering inclusief verschillende lenzen.
www.araxfoto.com

afbeelding van jesse kraal

Zij verkopen inderdaad nog Kiev 60-camera's. Het gaat om aangepaste camera's en dus niet om nieuwe exemplaren.

afbeelding van C.Z

'Arsenal Zavod', de fabriek waar de Kiev's 60 en 88 plus de lenzen werden vervaardigd, staakte haar produktie in 2009. De camera's werden in feite gefabriceerd in een militaire staatsbedrijf waar vooral militaire optische toestellen bestemd voor de russische ruimtevaart en het leger (richttoestellen voor raketlanceringen, toestellen bestemd voor de Mig vliegtuigen en dgl. meer op grote schaal werden vervaardigd. Zoek maar op You Tube hun video op.
De onderdelen werden geproduceerd zoals men geweren en mitrailleurs zou fabriceren. Opeens hield de produktie op en zat men daar met een "oneindig" aantal camera-onderdelen.
Komt nu de firma 'ARAX', 'HARTBLEI' en 'KIEV/USA' in actie.
Deze kochten de onderdelen op en worden door eersterangs vaklui van de gewezen fabriek precies in elkaar gestoken, onderdelen worden verfijnd, anders beschilderd en fijn gepolijst,met een duidelijke quality control.
Men kan gerust zeggen dat deze toestellen, die naar wens van de kliënt met een bijzondere lederbekleding worden voorzien, de lenzen speciaal uit elkaar worden gehaald, gecoat en gecentreerd worden,nieuwe toestellen mogen genoemd worden.
Ondergetekende heeft zelf een ARAX 60 MLU/SE met 80mm Arsat en Arsat 45 mm lens en heeft hiermee zodanig goede resultaten (belichting TTL is 'spot on', exacte filmtransport (kan zelfs een 13e foto uit halen met 4 mm spatie tussen de afbeeldingen) dat hij thans nog een Kiev 88 CM/MLU -Se bij die firma heeft besteld.
Tussen de bestelling, betaling via Ebay of anders en aantreffen van de uitzonderlijke verpakte camera met talrijke toebehoren, verloopt zo'n 10 dagen.
ARAX is een echte aanrader.

afbeelding van Dirkvreugd

Zowel de Pentacon als de Kiev vind ik prachtcamera's. Het vierkante formaat en de body die wel een opgeblazen spiegelreflex lijkt maken het voor mij prettig gereedschap.

Ik moet zeggen dat ik deze reeks "retrofocus" met groot plezier leest. De meeste camera's ken ik wel maar het blijft leuk om te lezen en het feit dat hier (nog) belangstelling voor is is ook wel mooi.

Ik ben beniuwd wanneer de Olympus penF en de Konica Hexar aan de beurt zijn.

afbeelding van jesse kraal

Een Konica Hexar (AF) heb ik zelf, dus dat komt wel goed. Een Pen F is leuk, een van de weinige camera's die ik niet zomaar kon bedienen toen ik die in handen kreeg. Er zit een of ander maf instelwieltje op met waarden die ik absoluut niet thuis kon brengen. Maar bedankt voor je suggesties, ik neem ze mee!

afbeelding van Vincent Smink

Heerlijk artikel, dank je wel!