Nikon AF-S 600MM F/4E FL ED VR Praktijktest - Safari in Noordwijk

Staatsbosbeheer organiseerde de afgelopen zomer een aantal safari's in Hollands Duin bij Noordwijk. In het gebied zijn onder andere reeën, damherten en vossen te zien. Nikon nodigde ons uit om zo'n safari mee te maken en gaf ons daarbij de kans om de nieuwe Nikkor 600mm f/4 in de praktijk te testen in combinatie met een Nikon D810.

600mm uit de losse hand

Uit de losse hand fotograferen met een 600mm f/4-objectief was tot voor kort een aangelegenheid waar je flinke spierballen voor nodig had. Nikon's 600mm f/4G ED VR, geïntroduceerd in 2007, weegt ruim vijf kilo. Tel daar nog het gewicht van een flinke camera zoals een Nikon D810 of D4S bij op en je komt op ruim zes kilogram. Deze combinatie de lucht in tillen en aan je oog houden vergt een flinke inspanning. Het gebruik van een monopod, statief of andere vorm van ondersteuning was dan ook een noodzaak voor de meeste fotografen.

Nikon heeft het gewicht van de nieuwe Nikkor 600mm f/4E FL ED VR maar liefst 1250 gram omlaag weten te brengen, naar 3810 gram. Dat is te danken aan het gebruik van twee fluorietelementen in het optische ontwerp. Bovendien is het objectief minder topzwaar. Bij de oude 600mm zit een groot deel van het gewicht aan de voorkant, waar de enorme lenselementen zich bevinden. Bij de nieuwe 600mm f/4E FL ED VR is dat veel minder het geval, omdat de fluorietelementen in de voorkant van het lensontwerp lichter zijn. Het gewicht is daarmee ook beter verdeeld over de lengte.

Met een camera gemonteerd op het objectief, is het gewicht goed in balans in het midden, waar de statiefgondel zich bevindt. Tijdens de safari hebben we een aantal uren gefotografeerd, zonder gebruik te maken van een monopod of statief. Ondanks het afgenomen gewicht vergt dat nog altijd een aardige inspanning, maar zeer waarschijnlijk hadden we het met de vorige 600mm f/4 niet zo lang volgehouden.

Verbeteringen

De nieuwe AF-S Nikkor 600mm f/4E is niet alleen lichter, ook op andere vlakken is er veel vernieuwd. Zo is de statiefgondel voorzien van kogellagers, daardoor draait het objectief zeer soepel, ideaal als je werkt vanaf een statief of monopod en snel wilt wisselen tussen de portret- en landschapstand. Nieuw is het Kensington-slot, dat ook op laptops wordt gebruikt. Het stelt je in staat om je dure objectief ergens aan vast te ketenen. Volgens Nikon is deze vernieuwing toegevoegd naar aanleiding van feedback door professionele fotografen.

De voorste en achterste lenselementen van het objectief zijn voorzien van Nikon's water- en stofafstotende fluorcoat. Druppels en stofdeeltjes hechten zich minder snel aan het glas en het is eenvoudig schoon te vegen, zonder dat je het objectief beschadigt. Op de behuizing vind je tal van schuifjes. Je kunt piepjes voor focusbevestiging in- of uitschakelen, de focusafstand instellen (volledig, of tien meter tot oneindig), VR-beeldstabilisatie in- en uitschakelen of instellen op de Sportstand voor 'pannen' (meetrekken).

Naast handmatige focus zijn er twee autofocusstanden beschikbaar: A/M geeft voorrang aan autofocus, zelfs wanneer je aan de scherpstelring draait. Stel je de schakelaar in op M/A, dan schakelt het objectief vanzelf over op handmatige scherpstelling als je bij gebruik in de AF-stand aan de focusring draait.

Beeldstabilisatie

Tijdens onze praktijktest stond er flink wat wind. Het focuspunt goed op het onderwerp houden was daarmee een aardige uitdaging. VR-beeldstabilisatie is een absolute noodzaak bij een 600mm-objectief. Hoewel Nikon vier stops stabilisatie belooft, vreesden we tijdens het fotograferen toch voor wat onscherpe opnames, uit de hand fotograferen met dit forse objectief in een stevige bries maakt het immers moeilijk om de camera stabiel te houden. We fotografeerden in de A-stand met Auto ISO ingeschakeld.

De Nikon D810 kiest dan zelf een sluitertijd en verhoogt de iso-waarde zoveel als nodig is om nog een scherpe opname te maken bij het gekozen brandpunt. Gezien we met 600mm aan de slag gingen, koos de camera dus een sluitertijd van minimaal 1/640e seconde. Het objectief heeft echter ook VR-beeldstabilisatie, wat scherpe beelden bij langzamere sluitertijden moet garanderen. Bij de Auto ISO-instellingen kun je aangeven of de minimale sluitertijd sneller of langzamer mag zijn dan de aanbeloven waarde.

We hebben deze zo ingesteld dat de camera ook sluitertijden van 1/320e en 1/160e seconde uit kon kiezen. Bij het bekijken van de resultaten waren we positief verrast, ondanks de ongunstige omstandigheden wist de beeldstabilisatie voor zeer scherpe resultaten te zorgen.

Ragscherp

Wie dertienduizend euro neertelt voor een objectief, mag absolute topkwaliteit verwachten onder alle omstandigheden. Wat dat betreft stelt de AF-S Nikkor 600mm f/4E FL ED VR niet teleur. Gezien de geringe hoeveelheid licht hebben we voornamelijk met de maximale diafragmaopening van f/4 gefotografeerd. De scherpte is bij deze instelling fenomenaal. Niet alleen in het midden, maar ook aan de randen en in de hoeken van het beeld. Dat is te danken aan het nieuwe lensontwerp, bestaande uit zestien elementen in twaalf groepen.

Nikon heeft vier ED- en twee fluorietelementen toegepast. Deze beperken beeldfouten als chromatische aberraties, flare en ghosting tot een minimum. De foto's die we tijdens de praktijktest gemaakt hebben zijn volledig vrij van deze fenomenen. Naast perfecte scherpte levert de 600mm f/4E prachtige contrasten en boterzachte onscherpte. Onscherpe delen die zich voor of achter het focuspunt bevinden worden fraai weergegeven. Het diafragma met negen afgeronde lamellen levert uitstekend werk af.

Conclusie

De nieuwe AF-S Nikkor 600mm f/4E FL ED VR is een waardige opvolger voor de 600mm f/4G ED VR. Dankzij gebruik van fluorietelementen is het gewicht flink teruggedrongen, wat uit de hand fotograferen met het flinke objectief goed mogelijk maakt. De verbeterde VR-beeldstabilisatie is daarbij een essentieel hulpmiddel. Hoewel de gewichtsbesparing de opvallendste vernieuwing is, heeft Nikon het objectief op tal van andere punten verbeterd.

Van fluorcoat tot een statiefgondel met kogellagers, op alle vlakken bevat de 600mm Nikon's nieuwste en beste technologieën. Aan professionele kwaliteit en prestaties hangt wel een prijskaartje, maar optisch is de 600mm dan ook vrijwel perfect. Het teleobjectief levert haarscherpe beelden, prachtig contrast en boterzachte achtergrondonscherpte.

Meegeleverde accessoires

Je moet diep in de buidel tasten voor de 600mm f/4E FL ED VR, maar Nikon bezuinigt niet op de meegeleverde accessoires. Het objectief komt inclusief de HK-40 zonnekap: een enorm gevaarte, dat dankzij gebruik van koolstofvezel erg licht is. Je kunt de 600mm veilig vervoeren in de gewatteerde CT-608 objectiefkoffer. Dat Nikon op details let blijkt wel uit het feit dat deze koffer een stuk lichter is dan het exemplaar waar de vorige 600mm in werd geleverd.

De filterhouder geeft je de mogelijkheid om filters achter in het objectief te plaatsen. Je kunt zelfs een polarisatiefilter gebruiken, dankzij een tandwieltje en draaiwieltje aan de buitenkant van de houder. In de houder passen 40,5mm-filters, Nikon gebruikt deze ook voor een aantal objectieven van het Nikon 1-systeem. Tot slot krijg je een draagriem meegeleverd die je aan het objectief kunt bevestigen.

AF-S Nikkor 500MM F/4E FL ED VR

Nikon introduceerde gelijktijdig met de 600mm die we hier bespreken een nieuwe AF-S Nikkor 500mm f/4E FL ED VR. Dat objectief profiteert van dezelfde verbeteringen en vernieuwingen als zijn langere broer. Ten opzichte van de 'oude' 500mm f/4 is het gewicht met 729 gram gedaald. Met een lengte van 38,7 centimeter en gewicht van 3,1 kilogram is de 500mm een stuk handzamer en daarmee geschikter om uit de hand te fotograferen. Ook is het objectief tweeduizend euro goedkoper dan de 600mm.

DIGIFOTO Pro 3.2015

Deze review komt uit DIGIFOTO Pro 3.2015. Je kunt deze editie (of voorgaande nummers) los bestellen voor €7,95 incl. verzendkosten (Nederland).