Interview met Lynsey Addario

De afgelopen twintig jaar doet fotojournalist Lynsey Addario verslag van brandhaarden overal ter wereld. In die tijd is ze ontvoerd, zwaargewond geraakt en aan de dood ontsnapt. Haar belevenissen, dilemma's en verdriet verwerkte ze in het boek 'It's what I do'. Het boek is inmiddels in twaalf talen vertaald, waaronder het Nederlands. Om het boek te promoten, was Lynsey een paar dagen in Amsterdam en kregen wij de kans om haar te spreken.

Wanneer we fotograaf Lynsey Addario spreken, is ze net een dag in Amsterdam. Ze verblijft, heel toepasselijk, in het Ambassade Hotel. Haar agenda is bomvol, vertelt ze. 'Zo gaat het meestal met zulke tours, ik kom ergens aan en word opgewacht door iemand van de uitgeverij. Die stuurt me vervolgens de hele stad door en dan ga ik weer.' Ze moet er even om lachen. Na ons komt de Volkskrant, later op de dag zal ze een lezing geven in Pakhuis de Zwijger en als afsluiting brengt ze een bezoek aan Eva Jineks talkshow. Een dag later zal ze weer vertrekken naar Duitsland. Toch straalt Lynsey een kalmte uit die je niet zou verwachten van iemand met zo'n volle takenlijst. Bovendien is het moeilijk voor te stellen dat Lynsey, met haar kleine postuur en vriendelijke ogen, het meest in haar element is wanneer ze zich in conflictgebieden bevindt.

Nikon FG

Op haar dertiende krijgt de jonge Lynsey haar eerste camera, een Nikon FG, van haar vader. Het bleek een cadeau dat haar leven zou veranderen en het is dan ook geen wonder dat Lynsey vandaag de dag ambassadeur is van Nikon. Haast obsessief fotografeert ze alles wat los en vast zit. Later besluit ze internationale betrekkingen te studeren, omdat ze geen heil ziet in een carrière als fotograaf. Dat verandert wanneer ze erachter komt dat je met foto's geld kunt verdienen. Na haar afstuderen belandt ze in Buenos Aires en kan ze aan de slag bij de Buenos Aires Herald, de enige Engelstalige krant van de stad. Ze ziet fotografie dan vooral als een lucratieve hobby en een goed excuus om te reizen, maar haar draai als fotograaf heeft ze nog niet gevonden. Tot het moment dat ze een expositie van fotograaf Sebastião Salgado bezoekt. Ze is zo onder de indruk van zijn serie 'Workers' dat ze besluit om fotojournalist te worden. 'Wat ik tot dan toe had gezien als het vastleggen van mooie plaatjes, werd ineens iets heel anders', schrijft ze in haar boek 'It's what I do' ('Dit is wat ik doe'). 'Het werd een manier van verhalen vertellen. Reizen, vreemde culturen, nieuwsgierigheid en fotografie kwamen ineens samen.'

Fotojournalist

Lynsey beschrijft zichzelf als een fotojournalist. 'Ik vertel verhalen door middel van foto's', legt ze uit. 'Een journalist doet dat met woorden en een fotograaf is in mijn beleving vooral bezig een mooi beeld te scheppen. Ik vind het minder belangrijk om een mooi plaatje te maken, maar probeer de lezer of kijker vooral van informatie te voorzien. Ik leg de feiten vast en ik maak een dossier aan van de situatie in een land. Zo kunnen beleidsmakers dat inzien bij het bepalen van toekomstig overheidshandelen. Vanwege de veiligheid kunnen de mensen in die hoge posities immers niet naar landen als Irak of Afghanistan om met de mensen te praten. Daarom is de rol van een fotojournalist zo essentieel. Ze zorgen er immers voor dat mensen weten wat er aan de hand is.'

Of haar foto's daadwerkelijk invloed hebben, vindt ze moeilijk om te zeggen. 'Veel mensen vragen me of er een foto is die echt iets teweeg heeft gebracht, maar ik weet het niet zeker. Ik hoop het natuurlijk wel. Als een van mijn foto's op de voorpagina van The New York Times staat, kan het zijn dat president Obama de foto ziet, want hij leest die krant. Als het beeld krachtig genoeg is, kijkt hij er misschien langer naar en denkt hij er even over na. Dat vind ik het mooie van fotografie: een beeld kan een hele subtiele werking hebben en bij mensen in hun achterhoofd spelen. Pas later realiseren ze zich dat dat ene beeld hun handelen heeft beïnvloed. Maar het kan ook heel direct, zoals de foto van Aylan Kurdi, het Syrische jongetje dat aanspoelde op de Turkse kust. Dat beeld zorgde er eindelijk voor dat Europeanen zich hard gingen maken voor een humane oplossing voor de vluchtelingenstromen richting Europa. Dat is de kracht die fotografie kan hebben en dat is wat ik ook probeer te bereiken met mijn werk.'

Geweld en emotie

Het bereiken van een publiek en ze iets bijbrengen is geen gemakkelijke klus. Dagelijks worden we gebombardeerd met honderden, misschien wel duizenden afbeeldingen, die allemaal schreeuwen om aandacht. Een manier om die aandacht te krijgen voor de slachtoffers van oorlog, is het tonen van grof geweld, bloed en ellende. Lynsey kiest er echter voor om dat juist niet te doen. De meerderheid van haar beelden zijn zorgvuldig voorzien van compositie, licht en contrast. Sterker nog, veel foto's stralen een rust uit die je niet verwacht bij oorlogsfotografie.  'Dat is heel bewust. De afgelopen vijftien jaar krijgen we jaar in, jaar uit de schokkendste beelden te zien. Die beelden hebben nooit de gewenste reactie gehad: mensen werden er niet boos over. Meestal bladeren ze snel door, want niemand wil bebloede mensen zien. Mijn uitdaging is om ervoor te zorgen dat lezers dat niet doen. Daarom zoek ik juist naar de rustige momenten die ook bij oorlog horen, zodat de toeschouwer een aanknopingspunt heeft. Ik ben van mening dat mensen van nature niet graag kijken naar dood en verwoesting, dus kies ik ervoor om het op die manier toegankelijk te maken. Dan gaan ze hopelijk vragen stellen: wat gebeurt hier? Waarom moet ik me hier druk over maken? Aan de andere kant, als ik verslag doe van een bomaanslag, maak ik natuurlijk wel foto's van de directe gevolgen.'

De rest van het interview is te lezen in DIGIFOTO 1.2016. Nabestellen? Dat kan hier!

Dit is wat ik doe: Fotograferen in tijden van liefde en oorlog

In 2015 verscheen Lynsey's boek 'It's what I do'. Hierin beschrijft ze niet alleen haar belevenissen aan het front, maar ook de consequenties van haar vak voor haar persoonlijke leven. Hoe ga je bijvoorbeeld om met liefde en relaties? Hoe combineer je je carrière met een gezin? Het boek is sinds januari 2016 ook in het Nederlands verkrijgbaar met als titel 'Dit is wat ik doe'.

Iedere vrijdag kiezen we uit alle inzendingen in de lezersgallery een weekwinnaar. De fotograaf belonen we met een leuke prijs. Vijf weken lang maak je kans op een exemplaar van 'Dit is wat ik doe'. Wil jij kansmaken op deze prachtige prijs en publicatie? Stuur dan snel je mooiste foto's in, in onze Lezersgallery.

Met dank aan Lynsey Addario voor het beschikbaar stellen van deze prijs.